Nieuwe regels voor YouTubers, de Social Code

Dat reclame duidelijk moet zijn, dat is niet nieuw. Iedereen kent inmiddels de Reclamecode Social Media wel. Toch gaat het met het vermelden van reclame nog lang niet altijd goed. Daar worden traditioneel de adverteerders op aangesproken. Door een initiatief van zo’n 20 YouTubers zijn er vier nieuwe regels bij gekomen. De Social Code: YouTube. Het zijn juist de YouTubers die op de naleving van deze regels aangesproken kunnen worden.

Welke regelingen zijn er nu?

We hebben de wet als uitgangspunt (boek 6 Burgerlijk Wetboek). Daar moeten zowel adverteerders als influencers/YouTubers/contentcreators zich aan houden. Dit kan civielrechtelijk worden gehandhaafd. Ofwel: iedereen zou naar de rechter kunnen stappen, wanneer ze een reclame zien die niet deugt. Daar kleven wel een paar problemen aan: procederen is duur en wat is de schade eigenlijk? Kortom: voor de meeste partijen die zo’n procedure willen starten betekent het vooral dat ze een lange adem moeten hebben (procedures, als het geen kort geding is, duren al snel meer dan drie maanden) en ze moeten geld investeren dat ze nooit meer terug zullen zien. Geen reële optie dus.

Daarnaast mag de Autoriteit Consument en Markt (ACM) handhaven, maar zij geven hier geen prioriteit aan. Ze vertrouwen op de zelfregulering door en via de Reclame Code Commissie, die op zich ook goed werkt. Bovendien heeft de ACM eigenlijk geen geld en mankracht om zich hier ook nog eens mee bezig te houden. Omdat er al een zelfregulerend orgaan is, doet de ACM dus niets op dit vlak, op dit moment.

Op basis van de wet is de Nederlandse Reclamecode ontstaan. Onderdeel daarvan is sinds 2014 de Reclamecode Social Media. De Nederlandse Reclamecode en dus ook de Reclamecode Social Media zijn vanuit de branche ontstaan. Door deze zelfregulering wordt bemoeienis door de overheid voorkomen. Moeten ze het wel goed doen natuurlijk. Een aantal partijen zijn bij de Stichting Reclame Code aangesloten en hebben daarmee de verplichting aan alle codes te voldoen. Voor andere partijen geldt dat zij niet zomaar gebonden kunnen zijn aan de code, maar per saldo wordt er vrijwillig meegewerkt.

29 procent van de klachten ging in 2016 over Digitale Marketingcommunicatie. 21 procent betrof websites en 2 procent ging over social media, 5 procent e-mail en sms en het overige DM’s, zoekmachines e.d.. 37 procent van alle klachten gaat over oneerlijke reclame (misleiding) en 2 procent over de herkenbaarheid van reclame. In 2015 zijn er 6 klachten ingediend op basis van de Reclamecode Social Media en in 2016 waren dat er 2. De compliance na uitspraken van de Reclame Code Commissie was in 2016 97 procent.

Wie niet compliant is wordt op de ‘zwarte lijst’ geplaatst op www.reclamecode.nl en deze adverteerders worden doorgegeven aan de ACM, zodat er eventueel nog boetes opgelegd kunnen worden. Met deze cijfers in de hand wordt het zelfreguleringssysteem succesvol bevonden.

Nu is daar de Social Code: YouTube bij gekomen. Is dat wel nodig als de zelfregulering al zo goed werkt, er zo weinig klachten binnenkomen en de klachten niet eens zozeer gaan over de herkenbaarheid van reclame? Volgens de YouTubers en het Commissariaat voor de Media wel. De Social Code: YouTube is namelijk een initiatief van 20 YouTubers naar aanleiding van berichtgeving in de media dat het Commissariaat in de toekomst een boetebevoegdheid gaat krijgen. Die boetebevoegdheid gaat alleen over reclame gericht op kinderen. De Social Code zet breder in op herkenbaarheid van reclame in YouTube video’s. Daar is het Commissariaat voor de Media natuurlijk erg blij mee. Bovendien hebben ook MCN’s en agencies aan deze code meegewerkt en heeft ook de Stichting Reclame Code haar steentje bijgedragen. YouTubers die aan de Social Code: YouTube voldoen, zullen daarom meteen ook aan de Reclamecode Social Media voldoen.

SOCIAL CODE: YOUTUBE nooit meer sluikreclame? | Charlotte’s Law

Wat is de Social Code: YouTube?

De Social Code: YouTube is zelfregulering voor iedereen die video’s post op YouTube. Het is platform afhankelijk. De regels zijn gericht op de YouTubers zelf en dus niet op de adverteerders. YouTubers die mee willen doen moeten zich aanmelden bij desocialcode.nl en ze moeten in hun eerstvolgende video vermelden dat ze zich vanaf dan aan de Social Code: YouTube zullen houden.

Dat betekent dus ook dat deze YouTubers alleen nog met adverteerders samen kunnen werken die ook bereid zijn zich aan deze code te houden. Het zijn geen heel nieuwe regels, dus het zou geen probleem moeten zijn voor adverteerders. Ze moeten de specifieke wijze van vermelden van reclame echter wel accepteren. Er zit nu geen marge meer in om het een beetje anders te doen, zoals die marge er bij de Reclamecode Social Media wel nog is.

Vier regels voor het vermelden van reclame

De Social Code: YouTube schrijft vooral voor op welke manier duidelijk gemaakt moet worden dat er sprake is van reclame. Ze hebben daarvoor vier verschillende situaties omschreven, die elk zijn eigen regel kent.

1. Betaald gekregen door een merk

Als de YouTuber betaald heeft gekregen voor een uiting, moet dat in de video zelf duidelijk worden door a) vooraf dit drie seconden lang in beeld te laten zien, bijvoorbeeld met witte letters op een zwart scherm of b) het te vertellen in de video én het volledig onderaan de beschrijving van de video nog eens in tekst te vermelden.

2. Betaald gekregen door een goed doel

Wanneer een goed doel betaalt voor een uiting moet dat op eigenlijk dezelfde manier vermeld worden als bij een betaalde commerciële uiting. Onder een goed doel worden de erkende goeden doelen verstaan die bij het CBF terug te vinden zijn, maar ook de ANBI’s waar de Belastingdienst een lijst van bijhoudt. Ook andere niet-commerciële instanties, zoals de overheid, vallen hieronder. Denk bijvoorbeeld aan de campagnes die de Politie heeft georganiseerd met een aantal influencers.

3. Gratis product of dienst of korting

Elk voordeel moet vermeld worden, volgens de Reclamecode Social Media, dus ook wanneer je een product of dienst gratis of met korting hebt gekregen. Alle toegestuurde producten vallen hieronder, maar bijvoorbeeld ook de persreizen. Speciale kortingen vallen hier ook onder, maar wanneer een YouTuber gewoon zelf iets in de uitverkoop koopt, valt dit uiteraard niet onder de regeling.

In dit geval hoeft er niets in de video zelf getoond te worden, maar moet er een tekst helemaal onderaan de beschrijving van de video geplaatst worden.

4. Zelf betaald

Als een YouTuber iets zelf betaald heeft, moet hij/zij dit in het vervolg ook melden. Niet in de video zelf, maar volledig onderaan de beschrijving van de video. Klinkt wellicht wat overdreven, maar het zorgt wel voor duidelijkheid. Veel YouTubers hebben namelijk te maken met kijkers die soms niet weten of de YouTuber iets zelf gekocht heeft of niet. Dit zorgt voor erg veel negatieve reacties, roddels en vragen. Door het altijd te vermelden wordt deze onduidelijkheid altijd voorkomen.

Consequenties

Wat nu als de YouTuber zich toch niet aan de regels houdt? Het is zelfregulering, maar nog wel van het zwakke soort. Er is voor consumenten nog geen manier om te klagen. Wie zich echter verbindt aan de Social Code: YouTube zegt ook toe dat ze gecontroleerd mogen worden en dat ze aangesproken mogen worden op filmpjes die niet aan de regels voldoen. Wat de consequentie is als ze alsnog niet aan de regels voldoen, is onduidelijk.

Toekomst

De Social Code: YouTube is het begin van iets groters. Per platform zal er een Social Code komen. De eerstvolgende is Instagram.

Daarnaast zal de Social Code: YouTube natuurlijk nog geëvalueerd worden, zodat het aangepast kan worden waar nodig. Wellicht dat de handhaving van de code in de loop der tijd nog zal verbeteren. Voor nu is het vooral van belang dat YouTubers zich aan gaan sluiten en ook adverteerders van de code op de hoogte raakten, zodat er een begin gemaakt kan worden met nog duidelijker vermelden van elke vorm van reclame.