PSD2 ingevoerd: matchen de tekentafel en de praktijk?

Consument bepaalt succes van nieuwe betaalinitiatieven

Als laatste land binnen de Europese Unie voert nu ook Nederland de nieuwe betaalrichtlijn PSD2 in. Vanaf vandaag is deze wetgeving, een herziening van de eerste Payment Service Directive (PSD), officieel van kracht. Een aankondiging in de Staatscourant bevestigde gisteren de langverwachte invoering van de nieuwe wet, die primair bedacht is om meer concurrentie en innovatie in het betaalverkeer mogelijk te maken. Maar de grote vraag is of dat in de praktijk ook zo uitpakt?

PSD2 is een Europese richtlijn waarin de regels rondom betalingen en betaaliniatieven zijn vastgelegd. De aanloop van ’tekentafel tot invoering’ kenmerkt zich door hobbels. Zo zou de richtlijn oorspronkelijk al op 13 januari 2018 worden geïmplementeerd door de Europese lidstaten. Een aantal landen slaagden hierin, maar lange politieke discussies over onder meer het toezicht en de privacy leidden tot vertraging in Nederland en veertien andere EU-lidstaten. Oponthoud met mogelijk verstrekkende gevolgen, waarbij het in the end natuurlijk ook nog maar de vraag hoe de consument als eindgebruiker reageert op nieuwe initiatieven.

“Het is nog maar de vraag hoe de consument als eindgebruiker reageert op nieuwe initiatieven”

Met de invoering van PSD2 kunnen nieuwe of bestaande speler een vergunning aanvragen om nieuwe (betaal)diensten te lanceren. Bijvoorbeeld gebaseerd op het initiateren van betalingen (betaalinitiatiediensten) of het verschaffen van geconsolideerde informatie over (online) betaalrekeningen (rekeninginformatiediensten). PSD2 verplicht banken om deze nieuwe dienstverleners, op basis van toestemming van hun klant, toegang te geven tot de betaalrekeningen van die klanten.

Vergunningaanvraag PSD2

De vertraging in de invoering had onder meer tot gevolg dat geïnteresseerde partijen hun vergunningaanvraag voor PSD2 alleen nog als concept konden indienen. Er was dus nog geen besluitvorming mogelijk, waardoor ook deze (nieuwe) spelers moesten schuiven in hun roadmap. Daar komt nu verandering in, want met de inwerkingtreding van PSD2 kan toezichthouder DNB nu ook formeel de vergunningaanvragen behandelen én beoordelen. Maar of die opgelopen achterstand ten opzichte van andere Europese landen nog kan worden ingelopen, is nog maar de vraag.

Evenals de vraag of PSD2 daarbij wel het juiste effect sorteert: PSD2 werd primair ingevoerd om nieuwe spelers een kans te geven op de betaalmarkt, daarmee het bankwezen te moderniseren en het alleenrecht van de banken te breken én op die manier innovatie en een kostenverlaging te bevorderen. Concrete gevolgen van de herziene wet kunnen echter (ook) zijn dat grote techpartijen als Amazon, Facebook of Alipay onder eigen label financiële diensten in de EU gaan aanbieden. En dat dit een reëel scenario is, blijkt wel uit het feit dat Ierland recentelijk een licentie als betaalinstelling aan Google heeft verstrekt. Slechts nieuws voor (kleine) startups, die niet kunnen wedijveren met de ‘diepe zakken’ en budgetten die Big Tech’s beschikbaar hebben. En slecht nieuws voor de banken, die nu ineens uit een heel andere hoek zware concurrentie kunnen verwachten.

PSD2 voor ondernemers

Ook voor ondernemers zal er het een en ander veranderen, want naast het ‘concurrentievraagtuk’ is er nog onduidelijkheid over welke (nieuwe) betaalinitiatieven straks door de consument omarmd worden. Want dat de consument daarin doorslaggevend is, lijdt geen twijfel; hij of zij bepaalt wie er toegang tot de bankrekening krijgt én welke (betaal)apps er op de smartphone komen. En op dat vlak blijkt nog een wereld te winnen, want recent onderzoek van ING toont aan dat de kennis van consumenten over PSD2 nog flink te wensen overlaat.

“De kennis van consumenten over PSD2 laat nog flink te wensen over”

Bijna de helft van de Nederlanders lijkt open te staan voor nieuwe betaaldiensten die door de invoering van PSD2 op de markt komen, maar een ruime meerderheid is nog onbekend met de nieuwe Europese betaalrichtlijn. Maar liefst 82 procent van de Nederlanders is niet bekend met de nieuwe wet voor het betalingsverkeer. Slecht nieuws voor (online) ondernemers, die straks natuurlijk graag weten op welke nieuwe betaalmethoden ze het beste kunnen sturen. En om te weten welke nieuwe online diensten straks tractie krijgen, is een bredere kennis over én toepassing van PSD2 onder consumenten wel noodzakelijk. Het onderzoek toont aan dat winst op dat terrein meerwaarde heeft, want nadat aan de respondenten is uitgelegd wat PSD2 is en welke voordelen het voor de consument moet opleveren, blijkt er wel degelijk interesse te zijn.

Ongeveer de helft (46 procent) van de ondervraagden verwacht ‘open te staan voor nieuwe betaaldiensten’ die door de nieuwe wet mogelijk zijn. Onder jongere generaties is die bereidheid nog een stuk groter. Zo komt het percentage jongeren (18-34 jaar) dat aangeeft naar verwachting gebruik te zullen maken van PSD2 uit op 64 procent.

Geen betaaltoeslagen meer op creditcard-betaling

Naast toegang tot de betaalrekening worden er meer zaken in PSD2 vastgelegd. Zo voorziet de nieuwe wet in de verplichtingen rond authenticatie van een (online) transactie, maar stelt het ook paal en perk aan surcharging. Onder surcharging verstaan we het rekenen van toeslagen op betalingen met creditcard of betaalpassen(debetcards), iets dat onder PSD2 niet meer toegestaan is.

“Profiteren ook startups, consumenten en ondernemers van de nieuwe mogelijkheden van PSD2?”

Belangrijkste vraag voor ondernemers is ‘wat wil en doet de consument?’. De klant bepaalt straks welke betaalinitiatieven breed geadopteerd worden. Op basis van die informatie kan de merchant inspelen op de behoefte van zijn doelgroep, en de klant optimaal bedienen in het checkout-proces. De nabije toekomst zal hier meer duidelijkheid in scheppen, want de invoering van PSD2 in Nederland is vanaf vandaag een feit. Over enige tijd kan dan ook de balans worden opgemaakt: is PSD2 alleen een succesverhaal voor de politiek, de financiële sector en de grote data-en techpartijen, of profiteren ook startups, consumenten en uiteindelijk ondernemers van de nieuwe mogelijkheden?