To meme or not to meme?

Nadenken over dergelijke toekomstige functies op de werkvloer is belangrijk. Het triggert namelijk de vraag of marketing en communicatie professionals van nu de memes als instrument in hun bagage moeten hebben. Dat ze een weloverwogen meme-strategie aan hun CEO’s moeten kunnen voorleggen waarbij het maken en versturen van humorrijke en impactvolle memes een onderdeel van hun vaste takenpakket moet zijn. Wordt het een specialistische functie zoals ook bijvoorbeeld social media manager of influencer?

Wat, een meme?

Zoek je op internet naar de definitie van een meme, dan zijn er heel wat varianten te vinden (what’s in meme’s name…). Volgens de website Semwerkt.nl is ‘een meme een plaatje (vaak voorzien van tekst) die op het internet wordt gedeeld, waarna het door anderen weer verder wordt verspreid. De definitie is eigenlijk nogal vaag, maar de bedoeling van een meme is dat die een boodschap overbrengt en grappig is.’ Gemene deler, aldus de Volkskrant: ‘Een meme is een humoristisch stukje internetcultuur dat razendsnel wordt gedeeld en verspreid.’

Meme brengt saamhorigheid

Zoek je wat verder en dieper naar de achtergrond van de meme-cultuur dan zie je dat een meme niet iets is waar je aan voorbij kan gaan. Vooral het feit dat memes een sociale functie blijken te hebben is een interessante. Herkenbaar voor ons is namelijk dat we niet altijd alle memes begrijpen. Snappen we de meme wel, dan voel je de gemeenschappelijke deler van de zender. Of zoals hoogleraar Richard Rogers, hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur aan de Universiteit van Amsterdam, het verwoordt: ‘Een meme is eigenlijk een soort ‘inside joke’. Niet iedereen hoeft de meme te snappen. Alleen de mensen in jouw bubbel.’

Krachtig middel voor bereik & engagement

Rogers stelt dat memes niet alleen amusement bieden, maar ook een krachtig middel zijn voor politieke communicatie en maatschappelijke beïnvloeding. Door middel van strategisch gebruik van een meme-manager  bij een campagne kunnen jongeren beter worden bereikt en kan brand engagement worden gestimuleerd. Het is daarbij wel van belang om de verspreiding van misinformatie en de rol van sociale media platforms hierin te controleren, aldus Rogers. Platforms moeten verantwoordelijkheid nemen voor de inhoud die zij verspreiden​ (nieuwscheckers)​. Met betrekking tot het gebruik van memes (en de rol van de meme-manager hierin) betekent dit dat je alert moet zijn op misinformatie of polarisatie. Kortom: als meme-managers rekening houden met ethische verantwoordelijkheden, is de potentie van memes als communicatiemiddel onuitputtelijk.

Grappen

UvA-communicatiewetenschapper Mark Boukes, die tijdens de coronacrisis een onderzoek startte naar het effect van humor en memes overal ter wereld, stelt dat ‘humor mensen goed doet, vooral als er een stressvolle sfeer hangt. Het verlicht de pijn en maakt het draagbaar voor velen. De makers halen voldoening uit het maken van grappen, het motiveert ze als ze mensen opvrolijken. De personen die de memes dan zien, verspreiden die weer graag verder aan bekenden. Op deze manier hopen zowel makers als delers anderen een glimlach te bezorgen.’

Viral effect

Een meme die viraal gaat is natuurlijk fantastisch, en dat geldt ook voor gestuurde memes die niet spontaan zijn gemaakt. Dus zoals je dat doet bij brand positionering. Strategisch gezien is het een slimme keuze, maar je moet hierbij opletten op het ‘artificiële hoax’ effect. Iets wat je als merk wilt voorkomen. Meme-onderzoeker Chloë Arkenbout van het HvA-lectoraat Institute of Networkcultures zegt hierover: ‘Memes zijn ontzettend bottom-up; iedereen met een internetconnectie kan ze in principe maken. Daarmee ontstaat een effectieve manier om (al dan niet positieve) kritiek te uiten en dingen te veranderen.’ Juist vanwege hun deelkracht en viraliteit kunnen memes ook benut worden voor progressieve doelen vanuit een weldoordachte strategie. Een goede meme-manager houdt alle scopes in de gaten en springt hierop in wanneer nodig. Maar dan wel serieus en overtuigend.

Viraliteit, hoop, humor, saamhorigheid, effect… wanneer je bovenstaande bekijkt dan kun je bijna niet anders concluderen dat ‘de meme’ onderdeel moet zijn van het takenpakket van een marketing of communicatie professional. En wellicht zelfs een gespecialiseerde functie. De meme-manager zal voortdurend actief moeten zijn op sociale media kanalen om de laatste memes en grappen mee te krijgen. Vervolgens is het belangrijk om in te springen op deze grappen en dit correct te vertalen naar jouw bedrijfsmerk. Het is absoluut een nieuwe skill voor marketeers en online communicatiespecialisten om te leren én met het oog op playfullness en functies van de toekomst zeggen wij: ga ervoor.