Ton Roosendaal (Blender.org): “Door faillissement werd Blender open source”

Ondernemen gaat niet altijd over rozen. Daar kan Ton Roosendaal van Blender over meepraten. Hij had in de jaren negentig een animatiestudio, de tijd dat een goede 3D-computer nog 60.000 gulden kostte. “De software daarvoor kostte 30.000 gulden. Toen dachten we: we gaan de software zelf wel schrijven. Eerst bouwde ik wat kleinere tools en een aantal jaren later heb je het dan goed voor elkaar.” Zo goed dat zijn bedrijf veel geld waard bleek. Een investeringsfonds was bereid er 4,5 miljoen in te stoppen, maar daarmee begon de ellende.

De investeerders kregen koudwatervrees en stuurden aan op een exit binnen een jaar. “Daarvan kwam een heel circus. Veel geld uitgegeven, waarde creëren, doen alsof je veel waard bent en dan proberen te verkopen. Knallen, klappen, alles kwijt. In 2002 is het echt fout gelopen. Ik ging failliet. Alles wat ik had, ging naar de investeerder: je hebt al zoveel gekost, het is nu van ons.”

“Software is alleen maar wat waard als je het onderhoudt”

De door Roosendaal geschreven software verdween in een la. “Ik vond dat idee verschrikkelijk. Software is alleen maar wat waard als je het onderhoudt. Toen heb ik een plan ontwikkeld om met de community geld in te zamelen, om zo de software voor 100.000 euro te kopen van de investeerders. Niet veel, maar een beter bod zouden ze nooit krijgen. Dan zouden wij het open source beschikbaar kunnen stellen. Binnen zeven weken had ik dat geld. Zo is het opensource-project begonnen met een geheel eigen dynamiek.”

Wereldstandaard

Blender.org groeide na de roerige start uit tot een wereldstandaard. De software is net zo goed als die van de concurrenten, maar dan gratis. “In 2002 is het al open source geworden, maar er is in het afgelopen half jaar een 180-gradenkanteling gaande, waarbij we echt mainstream en industriestandaard aan het worden zijn. Vorig jaar telden we tien miljoen downloads.”

Op dit moment werken zo’n 250 vrijwilligers en twintig betaalde krachten dagelijks aan de ontwikkeling van de software. Naast de stichting Blender is er ook het Blender Institute. “We begeleiden het opensource-project. We zorgen dat het goed onderhouden wordt, dat er goede websites zijn die mensen in staat stellen om de software verder te ontwikkelen. En dat mensen geïnspireerd raken om eraan te werken.”

De makers

Dat laatste doet Blender door niet alleen te bouwen aan de software, maar ook in praktijk te laten zien wat ermee gemaakt kan worden. Met behulp van crowdfunding werd een 3D-film gemaakt. “We nodigden de top van de makers uit om naar Amsterdam te komen om daar een film te maken. We boden 100 procent creatieve vrijheid, maar alles wat ze deden was publiek en zichtbaar voor de programmeurs eromheen. Zo bouw je een soort mini-Pixar, waarbij bouwers kunnen zien wat er nodig is, wat werkt en wat niet werkt en waar de bugs zitten. Dat hebben we in 2006 één keer gedaan. Het was een geweldig succes. Er ging heel veel geld naar de makers van de film, maar het feit dat er een filmpje ligt dat er goed uitziet, gemaakt met de Blender-software, dat geeft je een enorme boost.”

“Het feit dat er een filmpje ligt dat er goed uitziet, gemaakt met de Blender-software, dat geeft een enorme boost”

Dat leidde tot de oprichting van het Blender Institute, dat vrijwel elk jaar een film produceert. Dat wordt betaald door de meer dan vijfduizend leden die maandelijks een tientje afdragen. “Dus we kunnen een half miljoen per jaar besteden om films te laten maken. Wie heeft dat nou? Het is misschien peanuts, maar meer geld dan het Nederlands Filmfonds per jaar uitgeeft aan animatie. Wij doen veel meer. We doen ook trainingen en hebben daar documentatie omheen.”

Nooit meer investeerders

Terugkijkend constateert Roosendaal dat zijn faillissement misschien wel het beste is dat hem is overkomen. Door de nieuwe opensource-aanpak en de combinatie van software bouwen en laten zien wat ermee gemaakt kan worden, heeft Blender enorm veel toestroom gekregen.

“Afgelopen juni is Epic Games lid geworden en zij hebben een donatie toegezegd van 1,2 miljoen dollar, uitgesmeerd over drie jaar. Daarmee kunnen we vier developers aannemen. En toen volgde ook Ubisoft, vandaag Adidas. We praten met iedereen. We zijn echt het leidende platform geworden. Ik was eerder dit jaar op een beurs en iedereen kwam respect betuigen. Ik werd uitgenodigd voor allerlei meetings met CEO’s en CTO’s. Ze willen allemaal praten en zaken doen. Het is bijna een shock. Ik ben een maker. Ik probeer heel zuiver vast te houden wat we hebben. Andere partijen willen ons absorberen, maar ik wil hen uitnodigen om met ons mee te doen.”

“Andere partijen willen ons absorberen, maar ik wil hen uitnodigen om met ons mee te doen”

Verkopen van het bedrijf of opnieuw met investeerders in zee gaan, nu het zo goed gaat, is voor Roosendaal geen optie. “Ik heb in 2000 echt een klap gehad. Dat doe ik nooit meer: werken met investeerders. Ik heb het zo georganiseerd dat het ook niet meer kan. Het copyright van Blender is een community-copyright. De stichting heeft ongeveer 80 procent, daar ben ik zelf voorzitter van. Maar mensen die bijdragen aan Blender mogen dat doen met behoud van eigen copyright. Er zijn zeker honderd mensen die een deel van Blender in handen hebben. Ik kan het bedrijf niet zomaar verkopen.”

De rol van Roosendaal is in de loop der tijd veranderd. Zo programmeert hij zelf niet meer. “Ik praat met de bazen en haal het geld op. De groei is gelukt. We hebben gewonnen. Nu is het zaak om te consolideren. Dat is het bekende verhaal, dat je bij veel succesvolle ondernemingen ziet: de baas moet weg. Dat moet ook echt, anders gaat het niet goed. Ik ben niet goed in conservatieve dingen doen. Een stabiele prettige omgeving is belangrijk. Dat ben ik aan het bouwen en dan kan ik door met mijn volgende project: een lange film maken.”

Bekijk het hele interview met Ton Roosendaal in de video: