Verbrand je geld

De deeleconomie, alternatieve valuta, disruptieve businessmodellen, duurzaam ondernemerschap, de netwerksamenleving, waardebepaling achteraf, co-creatie, crowd-funding: het zijn allemaal ontwikkelingen in de manier waarop we onze samenleving organiseren en toekomst-proof maken door af te stappen van roestige gewoonten. Met kersverse (her-)startup Voidd onderneem ik een zoektocht naar de mogelijkheden om bovenstaande methoden toe te passen en zodoende zover mogelijk van geïnstitutionaliseerde methoden af te bewegen. Dit is deel 1 van die zoektocht, welke gaat over alternatieven voor geld.

Ondanks optimistische berichten (die doorgaans uit de monden van politici komen, die ze gebruiken om zichzelf van een nieuwe ambtstermijn te verzekeren) gaat het nog steeds niet zo goed met de economie van deze wereld. Onlangs werd er nog 1.140 miljard euro (€1.140.000.000.000) bijgedrukt om de economie te stimuleren. Ben je te goeder trouw, dan ga je er vanuit dat dat geld wordt gebruikt om meer leningen en kredietruimte te verlenen aan het bedrijfsleven en consumenten meer bestedingsruimte te geven. Wanneer je de verwikkelingen in de periode na de bankencrash een beetje hebt gevolgd (kijk bijvoorbeeld naar het recente bonusincident rondom ABN AMRO), vermoed ik dat je eerder geneigd bent te veronderstellen dat het geld op heel andere plekken terecht gaat komen.

Natuurlijk is de conjunctuur een onvermijdelijk fenomeen, toch klinkt er in deze crisis steeds meer kritiek op kapitalisme in het algemeen en geld in het bijzonder. Tenslotte is de voornaamste oorzaak van het ontstaan van de crisis het misbruik van geld, waardoor het vertrouwen in bedrijfsleven en overheid weg is. Het laatste boek van Joris Luyendijk (kijk ook de Tegenlicht-uitzending), toont aan dat geld en het huidige monetaire systeem volstrekt normale, zelfs sympathieke mensen in monsters verandert, die argeloze klanten woekerproducten aansmeren en werknemers ontslaan als ze zwanger of invalide raken.

Pay it forward gezien? Beetje cheesy, I know, maar wel een goed voorbeeld van hoe we waarde-uitruiling veel mooier kunnen maken

Geld als ruilmiddel is volgens mij een beetje op zijn retour. Het is ook typisch iets dat hoorde bij het industrieel tijdperk, een periode waarvan we langzaam afscheid aan het nemen zijn. Bovendien gaat de huidige economie uit van een negatieve wetmatigheid: schaarste. Wat als we eens van overvloed uit zouden gaan, daar wordt iedereen toch veel blijer van? Lees dit voorbeeld maar eens. In het (web) 2.0 tijdperk, waar transparantie, interactie, gelijkheid, eerlijkheid en samenwerken trefwoorden zijn, zou je jezelf kunnen afvragen: past het principe van geld hier nog wel in?

Waardebepaling achteraf

Waardebepaling achteraf (WBA) bestaat al een tijdje, was een moment heel populair en is nu de stabiele fase ingegaan van partijen die het tot grote tevredenheid gebruiken. Iemand die volgens WBA werkt, vraagt geen geld voor zijn of haar goederen of services, maar vertrouwt erop dat de waarde ervan op een gegeven moment ‘vanzelf’ weer terugkomt, in welke vorm dan ook. Vaak is het geen geld dat wordt betaald, maar een ander product of andere service.

Een van de meest gestelde vragen is dan meestal: “Maar hoe betaal je dan je rekeningen? Hoe houd je jezelf dan warm, droog en in leven? Je hebt, vroeg of laat, toch geld nodig.” Is dat zo?

Barteren is back

Stel je voor dat je een commercieel ingesteld iemand bent met een scherpe geest en je leert een winkeleigenaar kennen. Stel je voor dat je hem tips ‘n tricks zou aanreiken om zijn winkel te herinrichten, z’n brochure, website en social media te verbeteren en z’n etalage te restylen en wel zodanig, dat hij z’n jaarlijkse omzet ermee verdubbelt. Als hij je in ruil daarvoor een jaar gratis winkelen cadeau geeft, is de noodzaak voor geld, in dit geval, verdwenen.

Met Voidd willen we ook zoveel mogelijk gaan barteren. Het gebeurt nu al: de mensen die zich her en der aansluiten worden betaald in wederdiensten die ik en mijn Voidd-kompanen voor ze doen. We helpen ze muziek produceren. Jaar- en backplanningen maken. We leren ze alles over socialmediacommunitymanagement, -strategie en -content. En we koppelen ze actief aan mensen binnen ons netwerk, zodat ze aan meer klussen komen.

Ruilen leidt tot lachkuilen

Er is inmiddels voor alles wel een sharing service te vinden: Snappcar voor auto’s, Uber voor taxiritten, BlaBlaCar voor carpoolritten, Thuisafgehaald voor eten, Airbnb voor overnachtingen, Parkcirca voor parkeerplaatsen, Part-up voor teamwerk en Peerby voor spullen. Houd al voorgenoemde initiatieven langs de meetlat zoals gesteld door Rachel Botsman in de uitzending ‘Hoezo samen delen’ van Tegenlicht en er blijven maar bar weinig genuine sharing services over.

Boegbeeld van de deeleconomie Rachel Botsman

Peerby is er één van. Zij kiezen voor een uitleensysteem zonder tussenkomst van geld en hebben daardoor moeite met het definiëren van hun businessmodel. En dat is goed. Want het betekent dat je tijd neemt om zaken anders aan te pakken en moeite doet om een echte sharing service te worden, in plaats van handig meeliften op een hype. Mensen met elkaar te verbinden in plaats van slim hun vrije tijd, gulheid en goedheid te willen kapitaliseren.

Bitcoins en Noppes en zo

Een iets stoffiger oplossing (daar zijn de geitenwollen sokken weer) zijn de lokale valuta zoals Noppes in Amsterdam. Werkt hartstikke goed én brengt mensen dichter bij elkaar.

Toegegeven: ook ik kan nog niet zonder geld. Omdat ik perse middenin de mooiste, en dus duurste, stad van Nederland wil wonen heb ik alleen al een vrij forse huur. Voor mij zou de eerste mooie stap van geld vandaan wellicht een alternatief valuta zijn (want makkelijk te converteren naar euro en dollar).

Wisten jullie dat er zo veel alternatieve valuta wereldwijd in omloop zijn? Waarvan de meest bekende natuurlijk Bitcoin. Iemand van jullie die er al mee werkt? Shoot!