Versterk de positie van de energieconsument

Hoewel er met strenge blik naar de energiebedrijven en netwerkbeheerders wordt gekeken, ligt een belangrijke sleutel voor de toekomst in een gedragverandering en het beter spreiden van onze energieconsumptie. Dit wordt steeds gemakkelijker dankzij nieuwe producten en slimme apps. Deels waren die er al maar ze lijken nu eindelijk te gaan doorbreken. Power to the people! Lees ook: ‘De stekker eruit!’

Dynamische energiemarkt

Zo introduceerde de ANWB vorig jaar een energieabonnement met tarieven die per uur variëren. De tarieven worden een dag van tevoren doorgegeven via een app. Op bepaalde momenten, bijvoorbeeld als er een overschot aan energieopwekking is (een zonnige dag met veel wind), kan de stroom dan zelfs gratis zijn. Een goed moment om een wasje te doen of je auto op te laden.

Meer variabele energieprijzen gedurende de dag is iets waar ook de Belgische startup MyGrid op in zet. Het bedrijfje ontwikkelt een thuisaccu die kan opladen op momenten dat de stroom goedkoop is. De accu kan via het bestaande stopcontact worden aangesloten en is ook geschikt voor mensen die zelf geen stroom opwekken met zonnepanelen. De grote thuisaccu van MyGrid kan op den duur steeds meer een vervanging worden voor het rechtstreeks aansluiten op het landelijke energienetwerk. Iedereen zijn ‘eigen’ energienetwerk (‘my grid’) in plaats van het grote zware landelijke energienetwerk (‘power grid’).

Slimme apparaten

Ondertussen krijgen ook steeds meer huishoudelijke apparaten een ingebouwde intelligentie waarmee ze kunnen inschakelen op momenten dat de stroom goedkoper is of wanneer er stroom wordt opgewekt in huis, bijvoorbeeld met zonnepanelen.

Kijken we nog wat verder in de toekomst dan zouden er meer mogelijkheden bij kunnen komen voor het zelf opwekken (en eventueel opslaan) van energie, niet alleen met zonnepanelen maar ook met andere vormen zoals technisch gezegd: ’mechanische arbeid’. Wie kent nog de hometrainers op vliegveld en treinstations in het buitenland waar je je mobieltje kunt opladen? Of de oude knijpkat, door te knijpen gaat de zaklamp aan. Kleine windmolens of rotors die je op je dak kunt plaatsen. En de klokken en horloges liepen vroeger door ze op te winden in plaats van een batterij. Modernere toepassingen van deze technologische principes werden tot twintig jaar geleden actief onderzocht door bedrijven als Philips en General Electric om er consumententoepassingen mee te ontwikkelen (destijds vaak met ontwikkelingslanden als markt in gedachten). In onderzoekslaboratoria wordt gewerkt aan apparaten die hun energie kunnen halen uit trillingen en radiogolven in de omgeving.

Misschien lachten we tot voor kort om deze ontwikkelingen en werden alternatieve technologieën nog beperkt onderzocht door bedrijven. Maar met de huidige energiecrisis waarbij mensen zelfs een extra trui en deken aantrekken en hun thermostaat lager zetten, doen financiële prikkels hun werk en worden alle mogelijkheden tot besparing van energie ineens serieus aangegrepen.

Ieder zijn ‘eigen’ energienetwerk

Dat heeft twee grote voordelen. De eerste en waar het meeste aandacht naar uit lijkt te gaan is de leveringszekerheid. De combinatie van slimme apparaten en het slim spreiden van onze energieconsumptie kan een belangrijke bijdrage leveren aan het stabiel houden van het energienetwerk, dat door groeiende opwekking via wind en zon steeds meer te maken krijgt met fluctuaties.

Momenteel wordt vooral in de richting van de netwerkbedrijven gekeken als het gaat om het stabiel houden. Zij staan voor de opgave om enorme investeringen te doen in het energienetwerk en met name energieopslag. Onduidelijk is hoeveel precies omdat dit nauw samenhangt met de pieken in vraag en aanbod en het aantal grote en kleine producenten Experts voorzien een verdrievoudiging van de omvang van de energienetwerken om het vele transport en de benodigde opslag te realiseren. Daarmee zouden de vaste netwerkkosten voor iedere gebruiker fors stijgen.

Een tweede minstens zo belangrijk voordeel van de huidige ontwikkelingen is dat consumenten hiermee minder afhankelijk worden van een groot landelijk energienetwerk, dat steeds groter moet worden, en bijbehorende bedrijven. Burgers krijgen meer mogelijkheden om energie op te slaan, met elkaar te verhandelen en om kosten te besparen. Hier omheen zouden allerlei nieuwe producten en diensten kunnen ontstaan.

Dit is een kant van de energietransitie waar meer aandacht voor zou moeten zijn. Anders gezegd, in de filosofie van Mygrid: ‘ieder zijn ‘eigen’ energienetwerk, in plaats van een miljarden kostend, alsmaar groter wordend landelijk energienetwerk.