Vijf redenen waarom je publiek afhaakt tijdens je presentatie

Onlangs overkwam het me nog. Ik stond tijdens een training een stukje theorie uit te leggen toen ik zag dat de ogen van mijn deelnemers begonnen te dwalen. Ze zakten steeds iets verder weg in hun stoel en gaven nog maar weinig respons. Ik voelde de energie de grond inzakken en als vanzelf ging ik meer mijn best doen. Net een tikkie meer uitpakken met dat voorbeeld, net wat meer expressie geven, net wat meer interactie zoeken. Maar hoe harder ik ging werken, hoe passiever de groep leek te worden. Herkenbaar? Vast. Iedere spreker maakt het vroeger of later mee. Maar hoe komt het eigenlijk dat je publiek zijn interesse verliest? Ik zet vijf mogelijke oorzaken op een rijtje.

1. Het is niet relevant

Er bestaat een verschil tussen hoog- en laagbetrokken publiek. Laagbetrokken publiek heeft niet zo’n belang bij wat jij komt vertellen. Daardoor ontbreekt de prikkel om te luisteren. Laagbetrokken publiek heeft een aantrekkelijke presentatie nodig: een waarin je laat zien hoe dit onderwerp relevant voor hen is en een waarin je aantrekkelijke vormen kiest: foto’s, anekdotes, publieksparticipatie.

Zoek naar de prikkel waar jouw publiek gevoelig voor is. Zijn ze vooral geïnteresseerd in geld? Ga het hebben over de besparingen die ze met jouw idee kunnen doen. Barsten ze van het geld, maar zijn ze juist statusgevoelig? Laat zien hoe ze met jouw idee een duurzaam imago kunnen creëren. Met andere woorden: draai het verhaal naar je publiek toe.

2. Er is sprake van verborgen weerstanden

Het komt gelukkig niet zo vaak voor, maar soms sta je voor een groep te spreken en voel je dat er iets mis is. Er hangt bij wijze van spreken een grote zwarte wolk boven de tafel. Je verhaal is uitermate relevant, maar toch luistert je publiek stoïcijns, het geeft geen enkele reactie. De sfeer is uitgesproken kil, niet alleen naar jou, maar ook naar elkaar toe.

In dat geval kun je twee dingen doen. Allereerst is het zaak je niet te laten intimideren door de vijandigheid. Realiseer je dat het niet om jou gaat, maar om je verhaal. Zorg dat ze horen wat je te zeggen hebt, maak eerder meer contact dan minder.

Lukt het je niet om op deze manier de aandacht te krijgen, dan kan het handig zijn de sfeer ter sprake te brengen. Ga metacommuniceren, communiceren over het communiceren: “Ik krijg het idee dat er iets aan de hand is. Klopt dat?”

3. Het is te moeilijk (of te makkelijk)

Het is een bekende docentenwijsheid: je moet je publiek niet ondervragen, maar ook niet overvragen. In beide gevallen zullen ze afhaken. Niets is zo demotiverend als luisteren naar een verhaal dat je al kent, of naar een verhaal dat compleet boven je pet gaat. Denk dus goed na over de voorkennis en het niveau van je publiek. Wat weten en kunnen ze al?

Denk ook na over hun leerstijl. Vindt jouw publiek het fijn om eerst de theorie te behandelen en daarna de praktijkvoorbeelden? Of zijn het doeners die liever starten bij het voorbeeld en daarna uitleg willen? Daag je publiek op de juiste manier uit.

4. Je publiek is moe

Heb jij wel eens meegemaakt dat je het verhaal van de spreker oprecht boeiend vond, maar dat je je aandacht er toch niet bij kon houden? Waarschijnlijk had dat niet veel met de spreker te maken.

Ik heb ooit een tamelijk enerverende training gegeven aan een managementteam waarbij een van de deelnemers tijdens mijn uitleg in slaap viel. Ik was verbijsterd. Gelukkig zag ik dat de andere deelnemers er wèl helemaal bij waren. Achteraf hoorde dat deze man in een slopende echtscheiding zat: hij sliep te weinig en dronk teveel.

Maar wat als niet een deelnemer, maar je hele publiek moe is? Allereerst is het belangrijk om vooraf in te schatten hoe fit je publiek tijdens je presentatie zal zijn. Ben je de laatste spreker tijdens een lange dag vol presentaties? Presenteer je tijdens de lunch aan de directie terwijl ze die ochtend gearriveerd zijn op Schiphol? Houd het kort en maak het zo enerverend mogelijk. Liever minder vertellen met meer impact dan alles zonder tastbaar resultaat.

5. Je hebt geen contact

Als je onderwerp relevant is, de vorm aantrekkelijk is en je publiek zich kiplekker voelt, is er helaas nog maar een optie over: it’s you. Hoe prachtig je verhaal ook, als je de aandacht tijdens het vertellen niet bij je publiek hebt, is de kans levensgroot dat ze afhaken. Communicatie berust op het principe van identificatie: hoe meer aandacht jij bij de ander hebt, hoe meer aandacht de ander voor jou heeft.

Ooit heb ik een directeur gezien die naast een levensgroot scherm ging staan, achter een plant in de hoek van de ruimte. Vervolgens dimde hij het licht en begon hij in zijn microfoon te murmelen. Hilarisch natuurlijk, maar zorg dat je niet de voice-over bij je diapresentatie wordt. Maak contact met je publiek. Jij bent veruit de belangrijkste factor in het hele proces van overtuigen. Of zoals ik het een investeerder laatst hoorde zeggen over investmentpitches: “Hoe goed het idee ook is, i’m buying the person”.

Inmiddels weet ik waarom mijn deelnemers onlangs afhaakten: mijn collega had de verwarming te hoog gezet. Als kikkers in een pan met kokend water hadden we niet in de gaten dat het steeds ietsjes warmer werd. Zó warm dat de deelnemers heel erg moe werden. Soms is het duidelijk waarom je publiek afhaakt, soms moet je er wat langer op studeren. Maar hoe dan ook berust een boeiende presentaties altijd op twee pijlers: een goede publieksanalyse vooraf en een spreker die contact kan maken met zijn publiek.

Gelukkig zijn dat allemaal dingen die je zelf in de hand hebt. Tenminste, zolang die onhandige collega maar niet aan de thermostaat zit dan.