Waarom medemenselijk ondernemen de basis voor gezonde groei is

Zo veel mogelijk geld verdienen tegen zo laag mogelijke kosten

Bron afbeelding: CC – Some rights reserved.

Op 24 april 2013 bevond Khaleda Begum, een naaister uit Dhaka, Bangladesh zich op een van de hoger gelegen verdiepingen van Rana Plaza. Rond kwart voor negen in de ochtend viel de stroom uit en werden de dieselgeneratoren gestart. Het gevolg: het gebouw begon te trillen en niet veel later stortte een deel ervan volledig in. Khaleda voelde dat de grond onder haar voeten verdween en dat ze weggleed alsof ze zich in een lift bevond. Zestien uur lang bevond ze zich onder de brokstukken, maar ze overleefde de ramp. Anders dan veel collega’s kan Khaleda navertellen wat haar is overkomen.

De oorzaak van het instorten van Rana Plaza lag in een combinatie van factoren. De grond was ongeschikt om de constructie te dragen, enkele verdiepingen waren zonder vergunning gebouwd, bouwvoorschriften werden daarbij genegeerd, materialen deugden niet en corruptie tierde welig. Maar bovenal was er het probleem van de uitbuiting: het streven van Sohel Rana, zijn mede-investeerders en de merken die als opdrachtgevers fungeerden om zo veel mogelijk geld te verdienen tegen zo laag mogelijke kosten.

Dit grote ongeluk was een wake-up call voor velen. Helaas is er nu, 10 jaar later de realiteit van missstanden in internationale warenketens van bijvoorbeeld koffie, thee, cacao, bosbouw, grondstoffen, edelmetalen of intensieve veehouderij. Denk aan kinderarbeid, discriminatie, uitbuiting van mens en dier, onveilige werkomstandigheden of ernstige milieuschade. Sterker nog, op terreinen zoals ontbossing, kinderarbeid of onleefbare lonen, is de situatie sinds de ramp in 2013 alleen maar verslechterd.

Commitment aan de bloei en het welzijn van anderen

Dat kan ook anders. Menselijker. Dat zien we gelukkig bij steeds meer bedrijven, zeker in het midden- en kleinbedrijf, bij familiebedrijven en de waarden-georiënteerde bedrijven waaronder het toenemende aantal gecertificeerde B Corp organisaties.

“The greatness of humanity is not in being human, but in being humane” Mahatma Gandhi

De basis voor de gezonde groei van een bedrijf is medemenselijk ondernemen. Wat is dat? Simpel gezegd is medemenselijk ondernemen een commitment aan de bloei en het welzijn van anderen. Medemenselijke ondernemingen kennen een sterke identiteit en beschikken over duidelijke waarden.

Daar liggen juist in het MKB kansen. Zeker in het MKB staan de meeste ondernemers dicht bij de markt, bij hun klanten, medewerkers, partners en leveranciers . En misschien nog belangrijker: ze hebben directer contact met hun drijfveren en persoonlijke waarden dan managers bij bijvoorbeeld corporates.

In het MKB worden werknemers eerder als mensen in dienst genomen en niet primair als ‘human resources’ geëxploiteerd zoals het boek “Intensieve Menshouderij” van Jaap Peters en Judith Pouw omschrijft. Ondernemers tonen doorgaans meer respect voor medewerkers, hebben oog voor hun welzijn en bloei en ruimte voor hun ontwikkeling. Ze kunnen luisteren naar de ander, de stakeholder. Dat vraagt om een omgeving waarin de rechten van mensen, maar ook hun behoeften en belangen worden gehoord en erkend. En sterk, maar dienend en humaan leiderschap.

Bedrijf met buitengewone kwaliteiten

Waar start je met medemenselijk ondernemen? Het start allemaal bij het antwoord op de simpele vraag: “Waar doen we het voor?” Of liever: “voor wie doen we het?” Voor mensen met een gezicht, die gevangen zitten in internationale ketens waarin (nog altijd) sprake is van uitbuiting, onveilige werkomstandigheden en kinderarbeid. Of dichter bij huis: voor mensen die veel te bieden hebben omdat ze iets heel goed kunnen, bepaalde talenten hebben of een stabiele en betrouwbare allrounder zijn.

Soms hebben deze mensen wel de uitdaging of zekerheid nodig van een baan. Zeker als het vluchtelingen of arbeidsmigranten zijn. Denk ook aan mensen met een extra behoefte aan begeleiding zoals mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Bij de oprichter Paul Malschaert van het Amsterdamse ICT bedrijf Swink stond de vraag “voor wie doen we het?” centraal.

“Hoe kan het dat mensen met kwaliteiten geen kans krijgen om te laten zien wat ze kunnen?” Uit die verwondering is Swink in 2007 ontstaan. Paul Malschaert vroeg zich af hoe hij deze onbenutte talenten en de arbeidsmarkt bij elkaar kon brengen. Hij besloot daarom een bedrijf op te zetten dat de kwaliteiten van mensen met autisme inzet. Want dan gebeurt er iets magisch: bij de mensen die eerst aan de zijlijn staan, vindt er groei plaats. Professioneel, maar vooral ook persoon­lijk, want de impact van een eigen salaris verdienen is enorm. Niet alleen vergoot dit je zelfstandigheid en je zelfvertrouwen, ook worden dromen die voorheen niet eens gedroomd durfden te worden, ineens bereikbaar.

Bij het Amsterdamse bedrijf Swink werken nu ervaren online specialisten met autisme en een HBO+-denkniveau talenten. Dankzij hun autisme heeft dit bedrijf buitengewone kwaliteiten, zoals een sterk ontwikkeld analytisch en probleemoplossend vermogen.

Mensen het gevoel geven dat ze welkom zijn

De Rotterdamse scale-up Guestwise heeft de mens centraal gezet in alles wat zij doet. Waarbij Guestwise gastvrijheid als focus heeft.

Annelies Raaijmaakers-Bredius: “Gastvrijheid gaat over mensen het gevoel geven dat ze welkom zijn en dat je het fijn vindt dat ze er zijn. Organisaties danken hun bestaansrecht aan mensen, de mensen die ze bedienen, dus hun klanten, de mensen die ze in dienst hebben, hun medewerkers en de partners waar ze mee samenwerken”.

Het klinkt zo logisch. Maar vanzelfsprekend is dat niet in deze tijd van polarisatie en de dominantie van technologie. Quincy Mahangi: “Het lijkt soms alsof we onze menselijke natuur en fatsoen zijn vergeten. Je ziet bij het ontvangen, verwelkomen, begroeten en de omgang met elkaar nog te veel een “mechanische vriendelijkheid” terug, waardoor je een one size fits all beleving krijgt. Het mag een stuk oprechter en menselijker. Dat gaat niet gebeuren als de focus niet op mensen is”.

Het mag een stuk oprechter en menselijker

Het mag een stuk oprechter en menselijker bij bedrijven. Wat mij betreft een mooie afsluiter van dit eerste deel. In het volgende deel ga ik op hoe je nou concreet met meer medemenselijkheid in je eigen bedrijf aan de slag gaat. Hoe je impact maakt, je medewerkers betrekt bij innovatie en beleid hoe je jouw ambitie uitdraagt in je marketing. Zorg dan wel dat je de vraag “voor wie doen we het?” hebt beantwoord.