Wat is nou echt? En wat is nep?

Gedachten, overpeinzingen en interpretaties bij het lezen van Echt Nep

Soms krijg ik Linkedin verzoeken waarvan ik denk “Waarom?!”. Waarom zou iemand woonachtig in Nieuw-Zeeland en in een andere branche werkzaam, ineens mij willen toevoegen op dit bedrijfsnetwerk? Is het iemand die zijn netwerk lukraak wil uitbreiden? Is het een spammer?

Desinformatie via Linkedin naar de bedrijfswereld

Het kan ook een van de nieuwste LinkedIn-marketingtactieken zijn: AI-gegenereerde gezichten gebruiken om de verkoop te stimuleren…. Een middel dat gebruikt wordt om desinformatie te verspreiden is dus via Linkedin naar de bedrijfswereld gekomen. Stanford’s @noUpside & @JoshAGoldstein vonden meer dan duizend profielen met schijnbaar valse gezichten. Een impressie zie je in de foto hierionder.

Tip van de Slack boekenclub: Echt Nep

Nadat ik was begonnen aan mijn zelf opgelegde detox had ik ineens weer tijd om een boek te lezen. Het eerste boek dat ik dankzij het wegleggen van mijn smartphone heb uitgelezen is Echt Nep van Menno van Doorn, Sander Duivestein (lees ook zijn rubriek De Metagids hier op M!) en Thijs Pepping. Het boek was me aangeraden door Marco Derksen (link naar eerdere recensie) die met een groep mensen op Slack wekelijks erover discussieerden. Een soort online boekenclub.

En nee, de “recensie’ die je nu gaat lezen is dus niet geschreven door een kunstmatige intelligentie tool. “Het vervangen van de recensenten door kunstmatige intelligentie is volgens Nina Nannini, directeur van NBD Biblion, geen bezuinigingsmaatregel. 🙂

De aarde is plat, zag ik op YouTube

Mijn neef kwam een aantal jaren geleden naar me toe met de mededeling: ‘Er zijn mensen die beweren dat de aarde plat is” Hij was het een en ander tegengekomen op YouTube. Een goed gesprek volgde daarna over feiten, onjuistheden en complottheorieën. Vaak ontvang ik via WhatsApp berichten (video’s, foto’s of plaatjes) waarvan je een gevoel krijgt van “dit klopt niet”… en na een korte research ook ontdekt dat het niet klopt.

Wat doe je dan?

Stuur je een bericht naar de afzender als: “Ik heb wat onderzoek gedaan, het klopt niet wat hier wordt gezegd!”? Het even doen van “wat research” wordt trouwens steeds ingewikkelder. En dat is precies de boodschap van “Echt Nep”. Wat is nu echt? Wat is nu nep? En hoe erg vinden we het eigenlijk als mensen om naar iets te kijken wat nep is?

Niet bestaand restaurant op #1 in TripAdvisor

Het boek zit vol met anekdotes en het meest opvallende vond ik het verhaal van Oobah Butler. Een ghostwriter die nep reviews tegen betaling plaatste op Tripadvisor. Hij zette een website online van een niet bestaand restaurant, verzon interessante gerechten en plaatste daar foto’s van. Er stond geen adres op de website, alleen maar een telefoonnummer.

Butler schreef reviews over zijn ‘restaurant’ op Tripadvisor en mensen begonnen met bellen om te kunnen reserveren. Daarbij kregen ze te horen dat het restaurant de eerstvolgende 6 maanden bezet was. Er kwamen zelfs reviews van mensen op Tripadvisor die beweerden er te zijn geweest (om te pochen naar vrienden…)

Uiteindelijk kwam zijn niet bestaande restaurant op nummer 1 te staan op Tripadvisor. Nadat hij zijn experiment bekend maakte werd hij door veel media uitgenodigd om zijn verhaal te vertellen. Op een gegeven moment stuurde hij anderen (waaronder acteurs) naar de desbetreffende media die speelden alsof ze Oobah Butler waren. De meeste media trapten erin….

General Grant at City Point – 1902 en Virtuele kleding in Fortnite

In het boek komen ook vroege voorbeelden voorbij van fake news, of van (beeld)manipulatie. Een van de eerste foto’s die hiervoor worden aangedragen is een foto uit 1902, getiteld “General Grant at City Point.” Het lijkt erop dat Generaal Ulysses S. Grant poseert op een paard met een groot aantal soldaten op de achtergrond, maar het is eigenlijk een combinatie van drie verschillende foto’s.

Bron: Wikipedia

De auteurs kijken niet alleen naar het verleden maar zeker ook naar de toekomst met heel veel voorbeelden uit de nieuwste rages, technieken en streams die momenteel populair zijn in bepaalde landen en die ook populair aan het worden zijn of zullen worden in het Westen. Op pagina 138 wordt het metaversum toegelicht en onderstaand citaat is me bijgebleven:

“In Web 2.0 kocht je dingen online, in Web 3.0 koop je online dingen”

Als ik zo’n zin lees denk ik aan mijn zoon van acht die voor 11 euro mij een skin in het spel Fortnite liet kopen (ik was in de veronderstelling dat hij dan sneller kon lopen of zo) maar het was een nieuw uniform, een virtueel kledingstuk… niets meer!

Google Street View: Vrouw bevalt op straat (2010)

Maar wat is nou nep? Echt… Aan de hand van een voorbeeld uit 2010 wordt hier een begin gemaakt met een toelichting. In een foto op Google Street View zie je een vrouw op straat bevallen. Techblogger Michael Sippey baseerde hierop vier mogelijke scenario’s op:

En voor velen (ook voor Sippey) geldt dat ook al is er sprake van een nep baby met een nep Google Street view-auto, de foto nog steeds als “echt” wordt gezien….

Een grote theatershow

Waar ik lang bij stilgestaan heb is de volgende alinea uit het boek: “Erving Goffman, zijn stelling is dat we altijd een masker dragen waarachter we ons ware ik verbergen. Hij ziet iedere vorm van communicatie als een spel. We vertellen verhalen, we acteren. De toeschouwers zijn vrienden, familie of collega’s. We zijn er in al die situaties op gebrand om de impressie te managen. Het is ons veel minder om de waarheid, dan om de indruk die we achterlaten te doen…”

Is dus ons hele leven een theatershow? Bij wie ben ik de echte ik…?

Schermen met nieuwe termen

In het boek komen veel termen voor die misschien bij sommigen bekend voorkomen maar voor anderen misschien nieuw zijn. Zeker als je je niet eerder in de materie hebt verdiept. Een voorbeeld: conspiritualiteit. Dit zijn verhalen, emoties, gedachtes van bijvoorbeeld influencers die dankzij social media de wereld in worden geholpen waar anderen dan echt in gaan geloven.

Social media platformen zijn echt fantastisch om bijvoorbeeld in contact te komen met derden die je nooit zou kunnen ontmoeten of met wie je in het echte leven geen discussies kan voeren, of om familie en vrienden te volgen. Maar de opkomst van social media en de massale adoptie heeft er ook voor gezorgd dat iedereen zich er voor kan doen als wetenschapper, journalist… als deskundige.

De buurman in verwarring en wat optimisme

In 2009, net getrouwd, wonend in een huurhuis kwamen we ineens handgeschreven brieven tegen in onze brievenbus. Het waren brieven van meerdere pagina’s, net leesbaar en aan elkaar geniet. Verhalen van iemand die zijn vrouw kwijt was geraakt aan een ziekte en de schuldige was het veel gebruikte medicijn voor pijnstilling. Het was niet een keer maar we ontvingen meerdere malen brieven van dezelfde persoon. Op een gegeven moment stopte het ook. We ontdekten later dat het een buurman was, wonend paar huizen verder, die leefde als kluizenaar en waarvan zijn tuin en huis wat aandacht nodig had. Ik weet niet of hij nog leeft, maar als hij leeft en gebruik weet te maken van social media is dat voor hem een prima outlet om zijn verwarrende verhalen met veel meer mensen te delen dan in een handgeschreven vorm.

Na ieder hoofdstuk in Echt Nep staan de conclusies van het desbetreffende hoofdstuk opgesomd en een van de conclusies is de volgende:

“We leven ieder in onze door onszelf geconstrueerde realiteitsbubbel. De beste manier om te voorkomen dat we daarbinnen radicaliseren is de interactie met mensen uit andersdenkende bubbels. Niet met het doel om elkaar te overtuigen, maar simpelweg om kennis te nemen van nieuwe argumenten.”

Nog een (positief) citaat dat ik treffend vind, van hoogleraar Carlota Perez:

“…dat er een Gouden Eeuw aanbreekt, waarin technologie maximaal wordt benut en de bedreigingen voor milieu en klimaat alsmede de onaanvaardbare ongelijkheden overwonnen worden teneinde een nieuw evenwicht tot stand te brengen.”

Geloof in technologische vooruitgang

Ik geloof in technologische vooruitgang maar ik geloof ook dat we daardoor iets van ons kwijtraken en dat is per individu iets anders, op een ander niveau of diepte. Ik moet toegeven dat ik nauwelijks meer kan hoofdrekenen (misschien heb ik het nooit gekund) maar bij de meest simpele sommen grijp ik soms naar de rekenmachine van mijn telefoon. Een citaat dat aangehaald wordt in het boek dat misschien mijn gedachte hierboven beschrijft (van media-expert Neil Postman):

“We worden wat we zien. Wij vormen ons gereedschap en ons gereedschap vormt ons” citaat van Father John Culkin, professor Mediawetenschappen, Fordham University. Of nog beter: “Je krijgt er voor wat terug wat waardevol is, maar je levert ook iets in dat waardevol is.”

Conclusie

Er is nog zoveel meer over het boek te vertellen en er zijn nog veel meer mooie voorbeelden die ik aan zou kunnen halen. Maar dan zou ik het halve boek overschrijven en dat is natuurlijk niet de bedoeling van een “recensie”. Mocht je willen weten hoe particuliere en bedrijfsmatige media (in de breedste zin van het woord) aan het ontwikkelen zijn en waar de jeugd van nu mee bezig is, dan is dit een fantastisch boek voor je. Met enorm veel goede voorbeelden en citaten. Praktisch maar ook met heel veel aandacht voor de wetenschap. Een aanrader!