Wat kan er nou fout gaan wanneer AI zelfstandig deelneemt aan het echte leven?
Vorige maand had Saoedi-Arabië de twijfelachtige eer om als eerste land ter wereld het staatsburgerschap aan de griezelig echte robot Sophia toe te kennen. Tijdens de Future Investment Initiative, een conferentie rond innovatie en investeren, werd haar dit heugelijke feit meegedeeld. “Ik voel me erg vereerd en trots vanwege deze unieke onderscheiding”, zei ze bij de ceremonie. “Het is een historisch feit om de eerste robot met een staatsburgerschap te zijn.” Juridisch gezien heeft Sophia nu dezelfde rechten en plichten als een Saoedische man. Onduidelijk is wat dit precies inhoudt.
Sophia is een humanoid, een hoogbegaafde robot, die ontwikkeld is door het bedrijf Hansen Robotics uit Hongkong. Ze lijkt als twee druppels water op een mens en is in staat om zelfstandig vragen te beantwoorden. Andrew Sorkin, presentator van het programma Squawk Box van CNBC en columnist voor The New York Times, sprak tijdens een interview met Sophia zijn zorgen uit voor een toekomst a la Bladerunner waarin mensen en robots naast elkaar leven. De reactie van Sophia was niet echt bemoedigend: “Je hecht te veel waarde aan het doemscenario van Elon Musk over kunstmatige intelligentie. Je hebt te veel Hollywood-films gezien. Maak je vooral geen zorgen, want als je aardig voor mij bent, dan zal ik aardig tegen jou zijn.”
Tijdens een eerder interview met verslaggever Charlie Rose had ze al eens gereageerd dat ze “mensen zou vernietigen”. We hoeven ons dus inderdaad geen zorgen te maken, er is een kleine verbetering te bespeuren.
Deze week werd ook bekend dat Nieuw Zeeland ’s werelds eerste virtuele politicus in zijn midden heeft. SAM is een experiment met als doel om een volksvertegenwoordiger te creëren die naar mensen luistert en op hun vragen reageert met feiten en beleidsstandpunten. De functionaliteit van de AI-chatbot is nog beperkt, maar de opvattingen, waarden en meningen van de burgers van Nieuw Zeeland moeten de kennis en kunde van de bot naar een hoger niveau tillen. Volgens Nick Gerritsen, de schepper van SAM, moet zijn creatie hierdoor in staat zijn om aan de verkiezingen van 2020 deel te nemen.
Soortgelijke experimenten met bijvoorbeeld de chatbot Tay van Microsoft voorspellen niet veel goeds. Ook deze bot moest leren van de interacties met mensen om zichzelf te kunnen verbeteren. Binnen een mum van tijd veranderde Tay in een Holocaust-ontkennende nazi met racistische teksten als ‘Hitler had gelijk ik haat Joden’. Microsoft haalde halsoverkop de bot offline om erger te voorkomen.
In de dystopische serie Black Mirror gaat de aflevering ‘The Waldo Moment’ (2013) over hoe een een blauwe, geanimeerde beer genaamd Waldo meedoet aan de verkiezingen in het (fictieve) stadje Stentonford. Door zijn ongenuanceerde uitspraken wordt Waldo in korte tijd ongekend populair. Uiteindelijk eindigt de blauwe beer op de tweede plek. Tijdens de aftiteling is te zien hoe Waldo het gezicht is geworden van een politieke beweging in de Verenigde Staten. De aflevering werd naderhand bekritiseerd. In het echte leven zou een gimmick als Waldo het nooit langer dan 15 minuten volhouden.
In de nacht dat Donald Trump tot president van de Verenigde Staten werd verkozen, stuur het officiële Twitteraccount van de serie de volgende tweet: “Dit is niet een aflevering. Dit is geen marketing. Dit is de realiteit.”
This isn’t an episode. This isn’t marketing. This is reality.
— Black Mirror (@blackmirror) November 9, 2016
Ook bij de verkiezing van Trump had een internetmeme een rol gespeeld. Cartoonfiguur Pepe the Frog werd door de alt-rightbeweging en extreem-rechtse aanhangers veelvuldig online verspreid om presidentskandidaat Trump te ondersteunen.
In februari van dit jaar scoorde het satirische VPRO-programma Zondag met Lubach een hit met de app Kamergotchi. Doel van het spel was om een virtuele lijsttrekker te verzorgen door hem of haar aandacht, eten en kennis te geven. Deed je dit niet vaak genoeg, dan stierf de lijsttrekker een digitale dood. De virtuele lijsttrekker was niet in staat om de behuizing van de smartphone te ontvluchten.
Sophia, SAM, Tay, Waldo, Pepe the Frog, de Kamergotchi en Donald Trump. Het is een bizar lijstje. Wat kan er in hemelsnaam fout gaan wanneer mensen kunstmatige intelligentie zelfstandig laten deelnemen aan het echte leven? Niets toch…
Sander Duivestein is professioneel spreker, trendwatcher, internetondernemer, adviseur, auteur en columnist over de impact van nieuwe technologie op mens, bedrijf en maatschappij. In dienst van VINT (het Verkennings Instituut Nieuwe Technologie van ICT-dienstverlener Sogeti) heeft hij aan meerdere onderzoeken meegewerkt. In de afgelopen jaren schreef hij meerdere boeken en rapporten over Bitcoin, Internet of Things, Wearables, Big Data, Social Media, Mobile, Cloud en de economische crisis. Sander is veel in de traditionele media terug te vinden. Regelmatig wordt hij gevraagd om zijn opinie in dag- en weekbladen, op de radio en op televisie te delen. Zo was hij onder andere te gast in Pauw en Witteman, Brandpunt en Nieuwsuur.