‘We moeten ophouden met zeuren en aan de slag gaan met de corona-app ’

Interview met IT-expert Brenno de Winter over privacy en de CoronaMelder

Er is een groot verschil tussen kritisch aan de zijlijn staan en je ergens vol in storten en daarmee je kop op het hakblok leggen. Onderzoeksjournalist Brenno de Winter deed vaak het eerste en doet nu het tweede. Hij is betrokken bij de ontwikkeling van de Nederlandse corona-app. “Het draait om drie dingen: privacy, privacyrecht en security en die drie hebben alles met elkaar te maken. Bij deze app draait het erom dat je zoveel mogelijk vertrouwen wekt. Dus het is belangrijk dat je de beloftes over privacy en security waarborgt.”

(Voor wie de video bekijkt (of de audio beluistert), we waren Menno even kwijt vanwege internet-uitval, maar dat komt in de uitzending ook gewoon weer goed!)

Brenno de Winter raakte bij het project betrokken nadat eerste pogingen faalden en in een door de overheid georganiseerde Appathon werd uiteindelijk de richting bepaald voor de huidige CoronaMelder. Zeven plannen werden openbaar via een livestream gepresenteerd waar direct kritiek op kon worden gegeven. “Als je op een gegeven moment een traject ziet waar je alle ruimte en middelen krijgt, wat is dan de reden om niet mee te doen? Ik denk dat de app de kwaliteit van leven van veel mensen kan verbeteren. Corona is een ziekte die ervoor zorgt dat sommige mensen hartfalen krijgen. Maar ook levenslang longproblemen, zenuwziekten en dat soort zaken. Als iemand van 30 dat krijgt dan is die voor de rest van zijn leven getekend. Dus daar iets tegen doen lijkt me nuttig. “

Meest privacyvriendelijke van Europa

De app, die als alles goed gaat binnenkort door de Eerste Kamer wordt goedgekeurd, moet zoveel mogelijk vertrouwen wekken. “Dus het is belangrijk dat je de beloftes over privacy en security nakomt. (…) We hebben nu een app die het meest privacyvriendelijk is van heel Europa: wij vragen helemaal niets aan mensen. Je installeert de CoronaMelder en wie of waar je bent zullen we nooit weten. Alleen als je ziek wordt dan kun je je kenbaar maken aan de GGD.”

Dat werkt via een gedegen proces met dubbele versleuteling. “Als jij dan ziek wordt, gaat de telefoon rekenen en geeft dan al dan niet een signaal: je hebt een verhoogd risico. Daarmee is het een aanvulling op het bron- en contactonderzoek. Dat werkt eigenlijk hetzelfde. Het is een digitale variant, maar dan zonder dat het te herleiden is naar een persoon.”

Dan moet je geen Google gebruiken

Er zijn mensen die kritiek hebben op het feit dat de app draait op de platforms van Apple en Google. Maar De Winter heeft er vertrouwen in. “Je weet nooit iets 100 procent zeker. Maar het lijkt niet logisch dat ze meer met de gegevens zullen doen. Er wordt voortdurend onderzoek gedaan: waar we maar zekerheid willen krijgen, daar proberen we die te krijgen. Wanneer mensen zeggen: dat hele platform vertrouw ik niet, dan denk ik dat je ook de verkeerde telefoon hebt. Dan moet je helemaal geen Google gebruiken. Waarom richt je je kritiek dan op een heel klein dingetje wat goed in de gaten gehouden wordt? Als ik als techreus heimelijke functionaliteiten zou toevoegen, dan zou ik dat niet op die plek doen. Het is niet logisch.”

Wat het project rond de app heel bijzonder maakt: het is volledig open source

Wat het project rond de app heel bijzonder maakt: het is volledig open source. “Ik heb heel lang geprobeerd om samen met de overheid iets met open source te gaan doen. Tevergeefs. Maar hier is een full blown project met een communitymanager die zorgt dat er een relatie wordt opgebouwd tussen vrijwilligers en het team. Alles verloopt in openheid. Je kunt alles downloaden bij Github. Het is een heel open proces geweest. En dat kan dus gewoon. Er zijn allemaal geweldige mensen bij betrokken. Dit soort dingen is zo uniek. Een traject waarbij je zo de ruimte krijgt. We konden ook gewoon de broncode lezen. Dan kun je denken dat de broncode bij Github een andere is, maar bij ons wordt het gecontroleerd door een notaris en de community controleert het nogmaals. Hoe cool is dat.”

De minister heeft als opdracht gegeven dat de privacy moet worden gewaarborgd. “Dus als er een spanningsveld komt tussen functionaliteit en privacy, dan wint de privacy. Dat is het gevolg van de uitspraken van de minister. We hebben maar één doel: mensen elkaar laten waarschuwen als er een zieke is. Alles wat dat doel in de weg kan staan, moet weg.

Cookies op de website moeten weg, daar worden de marketeers niet blij van

“Dus cookies op de website moeten weg. Ook al is het rijksbeleid. Daar worden de marketingmedewerkers niet blij van. Je moet gewoon absolute keuzes maken. Statistieken in de app gaan er ook uit, want die statistieken moet je terugsturen en dan komt alle informatie terug op één plek en dat wil je niet. Het is een alles of niets game.”

Geen onschuldig griepje

De Winter staat 100 procent achter de ontwikkeling. Zich zorgen maken over dat het toch mis kan gaan doet hij niet. “Ik snap dat het een risico is, maar ik ben vooral bezig met een tool die hopelijk een bijdrage gaat leveren aan een heel groot probleem. Dat is voor mij het enige wat telt. Als je de verslagen leest van wat er met mensen gebeurt, dan moeten we ophouden met zeuren en gewoon aan de slag gaan. Ook voor de economische gevolgen is het niet goed. We moeten de keten doorbreken. Als je door een melding in een app je opa kunt redden, dan hebben we al wat gewonnen. Het is geen onschuldig griepje. Het is een dodelijke ziekte en ook als je het overleefd dan zijn de restgevolgen vaak erg. Je moet iets proberen.”

Wanneer de Eerste Kamer de wet accepteert en die wordt gepubliceerd in de Staatscourant, is alles klaar voor een landelijk uitrol. “De GGD’s zijn er ook klaar voor, eigenlijk alles is ingeregeld.” De uitrol zal ondersteund worden door een grote mediacampagne.

Zie hier het hele interview met Brenno de Winter: