Wikipedia in Nederland: een incrowd fenomeen?

Wikipedia wordt heel vaak aangehaald als een mooi voorbeeld van crowdsourcing, massa’s vrijwilligers die tezamen een encyclopedie bouwen en bijwerken. Op het moment van schrijven telt de Nederlandstalige Wikipedia 1.695.955 artikelen. Er zijn 551.915 geregistreerde gebruikers, waarvan er 4.150 de laatste 30 dagen minstens één handeling uitgevoerd hebben. Echter, ik heb de afgelopen weken mogen ervaren dat de interne keuken van de Nederlandstalige Wikipedia er toch niet zo rooskleurig uit ziet.

Wikipedia Nederland in cijfers

Naast Wikipedia zelf biedt Wikistatistics statistieken over Wikipedia aan, in csv-formaat. De gegevens zijn op dit ogenblik actueel tot 20 augustus 2013. En met deze ruwe gegevens ben ik zelf aan de slag gegaan.

• Op 1 augustus 2013 telde de Nederlandstalige Wikipedia 1.690.671 artikelen, een jaar terug waren er nog maar 1.064.826 artikelen, wat een toename van 59% betekent.
• Op 1 augustus 2013 telde de Nederlandstalige Wikipedia 545.347 geregistreerde gebruikers, een jaar terug waren er 470.492 geregistreerde gebruikers, wat een toename van 16% betekent.
• Op 1 augustus 2013 telde de Nederlandstalige Wikipedia 3.936 actieve geregistreerde gebruikers (minstens één handeling de laatste 30 dagen), een jaar terug waren er 4.470 actieve geregistreerde gebruikers, wat een daling van 12% betekent.

Het beeld over langere periode geeft ook een interessant inzicht. Doorgaans waren er maandelijks zo’n 5.000 nieuwe artikels in de Nederlandstalige Wikipedia. De laatste maanden waren er echter veel meer nieuwe pagina’s (die ongetwijfeld in bulk mode geüpload zijn) : 03/2012 – 223.601 nieuwe artikelen, 04/2013 – 167.547 nieuwe artikelen, 06/2013 – 98.535 nieuwe artikelen.

De Nederlandstalige Wikipedia telde op 1 augustus 2013 39.293.729 edits. Het historisch beeld geeft een meer gelijkmatig beeld. Het aantal edits per maand schommelde in het verleden rond de 400.000 edits per maand.

Het aantal geregistreerde gebruikers op de Nederlandstalige Wikipedia is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. De laatste jaren kwamen er elke maand zo’n 6.000 geregistreerde gebruikers bij. De laatste twee maanden (juni en juli 2013) was de toename iets minder (kan misschien toeval zijn).

Bewaken van kwaliteit

Niet iedereen is Wikipedia even goed gezind. Sommige personen vinden het nodig allerlei rotzooi op Wikipedia te plaatsen, of sommige artikelen te bekladden met rommel. Om Wikipedia te beschermen tegen deze ‘vandalen’, zijn er allerlei verdedingsmechanismen ingebouwd, zoals de blokkeerlijst. Sommige geregistreerde gebruikers zijn levenslang geblokkeerd, net als anonieme gebruikers die van bepaalde IP-adressen gebruikmaken.

Het bewaken van de inhoud van Wikipedia is voor een beperkte groep van overtuigde Wikipedia-gebruikers een dagelijkse bezigheid. Ze kijken er nauwgezet op toe dat nieuwe artikelen voldoen aan hun interpretatie van de Wikipedia-richtlijnen. Daarbij wordt neerbuigend gedaan over de andere Wikipedia’s. Het feit dat een artikel in bijvoorbeeld de Duitstalige, Franstalige of Engelstalige Wikipedia opgenomen is, is voor deze groep Wikipedia-beheerders helemaal geen argument.

Iemand die ter goeder trouw een artikel aan de Nederlandstalige Wikipedia toevoegt, loopt het risico dat het artikel niet aan de richtlijnen voldoet, zodat het meestal vrij snel na aanmaak voorgedragen wordt voor schrapping. In het slechtste geval verdwijnt het artikel onmiddellijk. Indien ze nog een beetje medelijden hebben, komt het artikel op een nominatielijst te staan. Dan hebben de auteur en alle andere personen die deze lijst bezoeken, twee weken de tijd om het artikel aan te passen zodat het voldoet aan de normen van de incrowd. Dat de incrowd het er om te doen is de consistentie en de kwaliteit te bewaken, wint het veel te vaak van de beleefdheid en de openheid ten opzichte van nieuwkomers. Al te vaak wordt een artikel genomineerd voor schrapping, daar waar een kleine ingreep al zou volstaan om het artikel aanvaardbaar te maken.

Dit is bijvoorbeeld de lijst van te beoordelen pagina’s voor 26 augustus 2013 (voor elke dag wordt zo een nieuwe pagina gemaakt).

Weinig ruimte voor nieuwkomers

Het ergste scheldwoord voor sommige leden van de Wikipedia-incrowd is ‘marketeer‘. Het lijkt erop dat de wereld volgens deze personen beter af zou zijn zonder bedrijven, zonder producten, zonder diensten en zonder publiciteit. Een artikel dat iets te optimistisch is over een bedrijf, producten, diensten of initiatieven van een bedrijf, krijgt de vermelding “reclame”, wat er vrijwel gegarandeerd voor zorgt dat de nominatie voor verwijdering van het artikel na twee weken effectief in een verwijdering omgezet wordt.

De Wikipedia-bewakers hanteren een eigen jargon, waarin termen zoals wiu, NE, E, Ew, OO, ZP, copyvio en nuweg dagelijkse kost zijn. Dat een nieuwkomer hier amper zijn weg in terugvindt, is voor de bewakers geen probleem. Zonder die vervelende nieuwkomers zou de toevloed van ongewenste artikelen immers stoppen…

Na de periode van twee weken komt er een Wikipedia-moderator langs die vervolgens naar eigen goeddunken kan beslissen of een genomineerd artikel geschrapt moet worden of alsnog kan overleven. Indien een auteur (of een andere betrokkene) niet akkoord gaat met de schrapping, bestaat de mogelijkheid een verzoek in te dienen om een artikel te laten terugplaatsen. Het probleem met de huidige Wikipedia-incrowd is dat dezelfde personen die een artikel neersabelen, nogmaals tussenkomen in de argumentatie voor het terugplaatsen. Bovendien mengen sommige moderatoren – die de rol van rechter aannemen – zich ook stevig in de discussies. Op die manier bekomt men de situatie dat de aanklager, de rechter en de uitvoerder van de beslissingen tot dezelfde kliek behoren. Van een onafhankelijke beroepsinstantie is helemaal geen sprake.

Vlaamse content vaak niet op waarde geschat

Ik had het hierboven bewust over de Nederlandstalige Wikipedia. De groep van Wikipedia-bewakers bestaat voor een groot deel uit Nederlanders, die dan ook vaak onbekend zijn met onderwerpen met een link naar België of Vlaanderen. Dit zorgt er af en toe voor dat nieuwe artikelen veel te snel naar de prullenmand verwezen worden. Dit wordt duidelijk door enkele voorbeelden.

• Heidi Van Tielen, die voor Q-Music, Joe FM, VTM en Vitaya gewerkt heeft, kreeg als opmerking “NE: lokaal / regionaal maar in ieder geval geen medewerkster van landelijke, niet-commerciële, niet-marginale zenders.” Gelukkig werd er geargumenteerd dat deze opmerking nergens op sloeg, het artikel werd behouden, de discussie hieromtrent kan je hier nog bekijken. Merk op dat expliciet “niet-commerciële” vermeld werd.
• Dylan Borlée, de broer van de andere Borlée’s, kreeg de volgende opmerking “NE – Een broer van een bekende sporter hoeft zelf nog niet EW te zijn”, niettegenstaande al in de eerste versie van het artikel vermeld werd dat hij deel uitmaakte van de 4 x 400m ploeg. Een besluit over het behoud van dit artikel is nog niet genomen, het is af te wachten hoe de discussie zich ontwikkelt.
• Bart Verhulst, de VRT-journalist, kreeg als opmerking “NE – Een man met een baan”. Behoud van dit artikel is ook nog niet gegarandeerd, er zijn gelukkig al verschillende personen die voor behoud geargumenteerd hebben.

Het meest schrijnende voorbeeld van de laatste weken was het artikel over Klascement, de educatieve portaalsite van de Vlaamse Overheid waarop lesmateriaal en leermiddelen gedeeld worden. Het argument van de nomineerder van dienst was “ne – Zeer beperkte bekendheid (alleen voor de (aanstaande) leraren in het basisonderwijs) en geen onafhankelijke bronnen in het artikel.“. Vooral toen Michel op zijn blog en op Facebook enige ruchtbaarheid aan deze nominatie gegeven heeft (nadat het vorige artikel over Klascement wegens overigens nooit bewezen schending van auteurrecht geschrapt was), hebben verschillende personen voor behoud gepleit (in deze discussie). Het argument “Zeer beperkte bekendheid“ (heeft ook lange tijd meegegaan, totdat de nomineerder uiteindelijk door Wikipedia-moderatoren attent gemaakt werd op het succes van Klascement. De nominatie werd vervolgens ingetrokken, het artikel is er nog steeds.

Wikipedia: een incrowd fenomeen?

Je ziet maar, Wikipedia is een krabbenmand waar de incrowd venijnig kan uithalen naar nieuwkomers of naar personen die op het dysfunctioneel gedrag van de incrowd wijzen. Zowel Michel als ikzelf mochten de afgelopen weken verschillende persoonlijke aanvallen ervaren. Er werd daarbij af en toe op de man gespeeld, waarbij duidelijk geprobeerd werd slagen onder de gordel uit te delen (‘marketeer’ en zo). Gelukkig bleef alles virtueel…

De beperkte openheid is ook terug te zien in de cijfers. Het beeld van het aantal actieve gebruikers (minstens één handeling de laatste 30 dagen) sinds september 2010 geeft een eerder dalende lijn. Waar het aantal actieve geregistreerde gebruikers in 2010 nog eerder rond de 5.000 schommelde, is dit nu teruggevallen tot iets boven de 4.000.

In september 2010 was nog 1,5% van alle geregistreerde gebruikers actief, in juli 2013 was dit teruggevallen tot 0,7%. De Nederlandstalige Wikipedia slaagt er nog steeds in nieuwe gebruikers aan te trekken, het probleem voor de Nederlandstalige Wikipedia is echter dat veel geregistreerde gebruikers afhaken.