Zeitgeist

Hoe weet je wat er speelt in een samenleving? Wat is het culturele, intellectuele en morele klimaat van een tijdperk? Door kranten te lezen, TV te kijken, radio te luisteren en boeken te lezen ontstaat een beeld van wat er speelt en wat er speelde. Door over dit beeld te interacteren met anderen krijgt een beeld betekenis. Toch is de mens beperkt in deze manier van beeldvorming. Het is onmogelijk om alle mediabronnen te bekijken en alle mensen daarover te spreken. Een aardige beschouwing van Wiebe de Jager levert voer voor politieke trendwatchers.

Een eigenschap die goed van pas komt bij deze persoonlijke beeldvorming is ‘interesse’. Afhankelijk van achtergrond, opleiding en omgeving ontwikkelt elk persoon een bepaald interessegebied. Door het richten van de aandacht op alles dat past in dit interessegebied vindt een soort natuurlijke ‘filtering’ plaats. Ook de (herhaalde) ontmoeting met anderen is gebaseerd op de persoonlijke interesse. Uiteraard is elk interessegebied diffuus. Het is moeilijk om over ‘grenzen’ van een interesse te praten. En elk persoon heeft meerdere interessegebieden, die zich continu ontwikkelen.

Wat gebeurt er als je op een metaniveau gaat kijken naar deze interessen? Waar gaat de aandacht van mensen naar uit? Mensen uit de buurt of op het werk kan je ernaar vragen. Mensen die in dezelfde stad of provincie worden, dat wordt al lastiger. Mensen van een land? Om toch uitspraken te kunnen doen over de interessegebieden van een grote groep mensen werd de opiniepeiling uitgevonden. Toch kent de peiling belangrijke nadelen: de respons is altijd afhankelijk van de vraagstelling en het bereik van een opiniepeiling beslaat meestal een klein deel van de groep.

In een democratie is het van belang om te weten wat er speelt. Het is eigenlijk belangrijk om elke maand, of zelfs wekelijks te weten wat er speelt. En niet alleen tijdens de verkiezingen. Daarnaast is het voor een democratie belangrijk om niet alleen te weten wat er in het land speelt, maar ook daarbuiten in de Europese Unie of zelfs in de wereld. Daar schiet een opiniepeiling zeker te kort.

Toch ontstaan er instrumenten die actief meten wat er speelt in een land, in een regio, in een wereld – de zoekmachines van Internet. Het Internet is een infrastructuur die op alle beschouwingsniveaus aanwezig is. Daarbij is het Internet zo groot, dat het niet mogelijk is om ??n index – zoals een telefoonboek – te maken. Daarom ontstonden er zoekmachines. Deze zoekmachines lopen continu alle Internetpagina’s af op zoek naar trefwoorden. Deze pagina’s vind je door een trefwoord in te vullen bij de zoekmachine. Afhankelijk van de vraag zoekt men in regionale, nationale, globale of onderwerpgerelateerde zoekmachines.

Voila. Kijk naar de meest populaire zoektermen van een bekende zoekmachine en je weet wat mensen bezig houdt – of niet meer bezig houdt. Zo stond bijvoorbeeld de term ‘Euro’ in februari 2002 in de wereldwijde ‘Top 10’ van ‘dalers’. Natuurlijk, niet alle mensen gebruiken Internet, elke zoekmachine trekt een eigen publiek en de stemlozen (‘het milieu’) zijn niet in staat om zoektermen op te geven. Desondanks geeft de zoekmachine van de gemeente Zoetermeer waarschijnlijk inzicht in kwesties die spelen in Zoetermeer en omgeving, de Top 10 trefwoorden van een Nederlandse zoekmachine doen dat voor nationale kwesties. Nog interessanter wordt het vervolgens om de links die de trefwoorden opleveren te volgen. Die links leiden naar de speaker’s corners, meningrijke marktkramen, literaire achtertuinen en steegjes der kritiek van de maatschappij.

Kan dit dienen als een barometer voor de representatieve democratie, een digitale zeitgeist? Een bestuurder of politicus kan op deze manier actief onderzoeken wat in zijn gebied leeft onder de bevolking. Kan zich in discussies mengen op communities of fora die gevonden worden door die zoekterm. Aansluiten bij discussies die al gevoerd werden, dus niet in discussies die nog gestart moeten worden! Institutionele grenzen zijn dan letterlijk verleden tijd. Van representatie van naar communicatie met!

Bron:

http://www.2best.nl/