Zet RTL Late Night aan tot onveilig gebruik van social media door kinderen?

Afgelopen maandag was er, zoals elke dag, een nieuwe aflevering van RTL Late Night. Dit keer een special over de nieuwe film ‘Gooische Vrouwen 2’. Niks bijzonders zou je zeggen. Maar één item trekt mijn aandacht. Luuk Ikink laat wat grappige en amusante filmpjes van het internet zien en roept de kijkers op mee te doen met een actie op Instagram. Je maakt daarmee kans om de speciale uitzending met One Direction bij te wonen. Leuk voor deze veelal jong en idolate fans van deze band.

Wat moet je doen: maak je eigen versie van een videoclip van ongeveer 15 seconde en post deze op instagram. Hierbij moet je @RTLLateNight taggen én je e-mailadres vermelden. En daar spitsen mijn oren zich. Ze vragen dus jonge, veelal, meisjes hun e-mailadres publiekelijk op internet te knallen? Ik moet dit verkeerd verstaan hebben! Zeker omdat ik ook meende te horen om je telefoonnummer te vermelden, maar dat blijkt gelukkig niet het geval. Het item kijk je hier terug (Luuk zie je op 39:59 min de oproep doen).

Het verbaast mij enorm. Met alle aandacht die we tegenwoordig hebben voor cyberpesten en het mediawijs maken van kinderen en jongeren online, vraagt een nationaal tv-programma aan juist deze groep om hun e-mailadres online te zetten.

Ik deel mijn ervaring op Twitter en ’s middags reageert Luuk op Twitter: hij zegt dat hij dit nooit heeft gezegd. De redactie van RTL Late Night blijft overigens opvallend stil. Ik moet hem gelijk geven op het punt over het telefoonnummer en corrigeer ook mijn uitspraak op Twitter hierover. Maar hij heeft weldegelijk gevraagd om het e-mailadres te vermelden! De hele conversatie vind je hier.

Hij bagatelliseert de vraag om een e-mailadres door te stellen dat dit gelijk staat aan een direct message op Twitter op en persoonlijk bericht op Facebook. Deze mening kan ik niet met hem delen. Volgens mij zit daar juist een groot verschil. Twitteren kun je achter een slotje en een DM kan alleen als je elkaar volgt en op Facebook accepteer je, als het goed is, alleen mensen die je kent. Je settings kun je zo instellen dat je alleen dan een persoonlijk bericht kunt ontvangen. Zomaar iemand mailen is er dus niet bij.

Een studie in België heeft recent nog aangetoond dat jongeren hun eigen kennis van social media overschatten. Enkele citaten uit een artikel op Redactie.be:

• 4 op de 10 jongeren zijn er niet van op de hoogte dat de gegevens die men via social media deelt, verkocht worden
• Jongeren zijn zeker weerbaarder dan vroeger, erkent Pierson, maar media worden ook steeds complexer
• Jongeren vermoeden dat niet zij, maar vooral andere gebruikers kwetsbaar zijn voor de privacy-gerelateerde gevolgen van het delen van persoonlijke informatie via sociale media

Het lijkt dan ook geen twijfel dat juist de fans van One Direction tot deze groep behoren en we hen wellicht tegen zichzelf in bescherming moeten nemen.

Ga maar eens na wat je met deze gegevens zou kunnen. Het meest eenvoudig is nog een spammail, al dan niet vergezeld van bijlages, virussen en andere dingen waarvan je niet zou willen dat je zoon of dochter deze ontvangt. Maar naast het mailadres heb je dus ook de naam en tenminste één socialmedia-account te pakken.

Het hacken van de mailbox via de zo genaamde beveiligingsvragen zal best wel ergens, na wat speurwerk naar de naam van het huisdier en dergelijke, moet lukken. Dan heb je gelijk ook de wachtwoorden (door middel van recovery) van alle socialmedia-accounts te pakken. Cyberpesten wordt zo letterlijk kinderspel. Om nog maar te zwijgen van wat andere kwaadwillende, zoals loverboys, zouden kunnen proberen.

Wat mij dan in dit hele vraagstuk nog het meest verbaast, is dat RTL zelf al aangeeft dat er spam naar de jongens en meisjes verstuurd wordt. Getuige deze tweet:

Deelnemers winactie #OneDirection LET OP: mail dat je hebt gewonnen vanaf dit adres: redactie.rtllatenight@outlook.com is nep! #1drtlln

— RTL Late Night (@RTLLateNight) December 1, 2014

Zowel de overheid, ouders als scholen maken zich terecht soms zorgen over het socialmediagebruik van kinderen. Er is veel aandacht voor deze groep en een ieder probeert zijn/haar steentje bij te dragen aan de socialmediawijsheid van onze jeugd. Let wel, we hebben het hier over de doelgroep van One Direction, waarvan de grootste groep meisjes tussen 10 en 17 jaar zijn. Een groep die precies tot deze kwetsbare groep behoort en soms nog niet helemaal de impact van het delen van privacygevoelige informatie kan overzien. Een kleine greep uit de online artikelen:

• Mijn kind online
• Veilig internetten (zie pdf Kinder_en_online_privacy)
• Mediawijsheid
• Ouders van nu
• Opvoed advies

Inmiddels zou ik, als ik dit gewild had, tientallen en misschien wel honderden e-mailadressen van kinderen kunnen verzamelen. En tegelijkertijd heb ik ook het Instagram-account van de betreffende tiener te pakken. Met een simpele search zal het niet heel lastig zijn om nog meer informatie over hen te vergaren. En voor wie mij niet gelooft, bekijk deze open search van Coosto maar eens:

Ik vind het een zeer kwalijke zaak dat een nationaal tv-programma zo omspringt met de online privacy van onze jeugd. Een programma dat nota bene meerdere keren aandacht heeft gegeven aan pesten/cyberpesten! Ik snap ook wel dat je leuke actie wilt doen en tieners wilt aanzetten om via social media je liefde voor een band wilt laten delen.

Daarbij loop je tegen het probleem aan dat het wel eens lastig kan zijn om de winnaars later te bereiken. Ook daar zijn oplossingen voor. Je moet daar alleen vooraf goed over nadenken en eventueel budget voor apps en dergelijk vrijmaken. Ik vermoed dus dat deze actie snel door iemand op de redactie bedacht is, maar men niet heeft nagedacht over de consequenties.

Het zou RTL Laten Night sieren om hier aandacht aan te geven en hun fout te rectificeren en op te roepen om de gedeelde content te verwijderen. Ook een special over jongeren online zou ik enorm toejuichen. Dat is toch het minste dat zij kunnen doen om deze enorme fout te herstellen.