Economisch weerbericht (63): Eindejaar om nooit te vergeten
De Mexicaanse griep voorbij, een economie die volgens Wellink fragiel opleeft, en een premier die Wilders mesjogge verklaart, omdat die zich het liefst economisch achter onze dijken verschanst. Deze drie elementen kenmerken de eindejaarsfocus van het blakende Hollandse zelfvertrouwen. Nog nooit zoveel pinbetalingen als afgelopen woensdag – kleine bedragen weliswaar, in supermarkt en warenhuis, maar toch. Eigenlijk is zo’n crisis bereknus. Familiaal cocoonen met konijnenbout en bubbels thuis, tijdens een witte Kerst en Oud & Nieuw, die qua vrije dagen niet beter hadden kunnen vallen. Een eindejaar om nooit te vergeten.
Zo lang er uit de automaat nog flappen fladderen en de prijsjes klein zijn, is de 1700 miljard die het bankwezen volgens het IMF nog moet afschrijven een wereldvreemd gegeven. Zo ziet het landsbestuur het graag: uw erf en huisgenoten zijn de wereld waar het om draait en al die wereldjes bij elkaar vormen gezamenlijk de samenleving. Blut und Boden pur sang – uit nood geboren maar wel knus en herinburgeringsvriendelijk. Zo aan het einde van de valse start van de 21ste eeuw – na de economische Internetglijvlucht, de boekhoudschalen bij Worldcom, Ernron, Adelphia, Tyco, Global Crossing en Parmalat, 9-11 (de aanslag waardoor de Amerikanen nooit meer hun alarmnummer zullen vergeten) en de subprime-crisis/kredietcrisis/Grote Recessie – komt het trotse Nederland weer helemaal thuis.
Aan de vooravond van het nieuwe decennium mogen we in retrospect terugkijken op een prima prestatie van land en bevolking in een boze internationale wereld die om ons heen continu in duigen viel. Het is net zo als vaak met voetbal. We zitten in de volgende ronde, maar vraag vooral niet hoe. Niet zozeer de hoop is het, die leven doet, als wel de zinderende spanning.
Jaap Bloem is in IT since the PC and now a Research Director at Sogeti/VINT. In his days at KPMG Consulting he co-founded the IT Trends Institute. Jaap was a publisher of IT books and editor in chief of IT magazines at Wolters Kluwer. Before coming to VINT, Jaap was the Marketing Executive for the Dutch Chapter of ISOC, the Internet Society. Jaap has co-authored many books and articles, and loves to develop and evangelize ground-breaking thought and insight together with colleagues and partners. Jaap Bloem is in augustus 2018 overleden.
Hoi Jaap,
De financiële wereld heeft in 2009 de rug kunnen strekken en heeft diezelfde rug voorlopig van de financiële afgrond kunnen afwenden. Niet op eigen kracht! Integendeel, zoals we allemaal weten zijn er enorme maatregelen nodig geweest om de financiële wereld te behoeden voor een faillissement. Een van de meest opmerkelijke veranderingen is ons denken is de manier waarop we tegen schulden aankijken. Niemand kijkt er meer van op!
Nu de begrotingstekorten enorm oplopen zien verschillende overheden de dreiging van een afwaardering van de kredietwaardigheid op zich afkomen. Naast Griekenland zal ook Amerika de schulden een keer moeten aflossen. Op het rentefront vinden de eerste schermutselingen plaats. De angst voor een oplopende rente kan in 2010 een belangrijke kwestie worden.
Toezichthouders staan onder druk van de publieke opinie. Icesave en DSB Bank knagen aan een robuust vertrouwen in het toezicht. Betrokkenen verschuilen zich achter procedures en achter regelgeving. Helaas, de consument betaalt het gelag. Sommigen zitten opgescheept met te hoge hypotheken. Wat zal 2010 ons
Wat zal 2010 ons brengen? Consumenten vergeten snel. Wellicht dat er op de tekentafel alweer nieuwe schetsen liggen voor prachtige financiële producten. Een gewaarschuwd mens telt voor twee. Het is aan de consument in de komende decennia zijn eigen hebzucht te beteugelen en eerst eens onderzoek te doen of het financiële product wel aansluit op zijn behoefte. We kunnen de toezichthouders in onze informatietijdperk bijna niet meer de schuld geven. Wat u niet begrijpt, koopt u gewoon niet.
Consumenten bezinnen zich op hun levensstijl. Zij hebben op te grote voet geleefd en zitten daardoor op een gigantische berg schulden. Zodra één van de tweeverdieners plotsklaps werkloos wordt, als de waarde van de eigen woning sterk verminderd, of als de echtelieden het niet meer met elkaar kunnen uithouden, is het Leiden in last. Uw huis staat noodgedwongen langer te koop en u krijgt misschien wel een lagere prijs dan u had verwacht. Ik ben benieuwd in 2010 voor het eerst sinds lange tijd het bedrag aan uitstaande kredieten of zelfs het bedrag aan roodstand lager zal zijn ten opzichte van een jaar geleden. Bezinning heeft dan tot een gedragsverandering geleid.
Het bedrijfsleven heeft het afgelopen jaar gigantische kostenbesparende maatregelen genomen om de kredietcrisis te overleven. Het verlagen van het nettoloon en de verhogen van de AOW-leeftijd staat op de agenda. Het bedrijfsleven vraagt alweer of de deeltijd-WW verlengd kan worden. Zodra consumenten hun gedrag daadwerkelijk gaan veranderen, zal dit ten koste gaan van de omzet. Bedrijfswinsten zullen dan in 2010 naar mijn bescheiden mening onder druk blijven staan.
Na een wonderbaarlijke wederopstanding van de koersen, inclusief een heuse oudejaarsrally, kunnen we ons afvragen of deze koersstijging gerechtvaardigd is. De koers-winstverhouding staat op dit moment hoger dan tijdens het laatste omslagpunt van hoogconjunctuur naar de huidige recessie. Het afgelopen jaar zijn de beren uit hun hol gerookt en hebben de stieren zich vol kunnen vreten aan ‘green shoots’ op de grazige beursweiden.
Het is de vraag of we in 2010 opnieuw de vruchten kunnen plukken van een relatief lage rente, hogere aandelenkoersen, het verlengen van de deeltijd-WW, relatieve (internationale) politieke rust. Het kan ook zijn dat een hogere rente zaagt aan de poten van het laatste het laatste overheidsvangnet, waardoor de misère een vervolg krijgt. Afgelopen periode werd gekenmerkt door extreme maatregelen. De grenzen van verschillende economische wetten werden verkend en vooral verlegd. Omdat fundamentele principes overboord zijn gegooid, heb ik persoonlijk geen enkel idee wat 2010 ons zal brengen. U wel? Ik hoor het graag.
Verlenging deeltijd-WW:
http://www.fd.nl/artikel/13848949/werkgevers-lobbyen-deeltijd-ww-heel-2010
@Arnoud: “Niet zozeer de hoop is het, die leven doet, als wel de zinderende spanning.” 2000-2010 was in veel opzichten een “verloren” decennium, maar dat zat er al een hele tijd aan te komen natuurlijk. Nou hoop ik 1 ding niet, namelijk dat 2010-2020 in de slipstream een vergelijkbaar pad bewandelt, of erger. Heb daar wel ideeën over, maar die wil ik graag even opzouten tot de start van het nieuwe decennium – over 5 dagen dus.
In dat geval hoop ik niet op de opkomst van een casino economie waarbij de kans op het succesvol oproepen van een zinderende spanning velen malen groter is, vooral bij de inzet van (andermans) kapitaal, dan bij het uitoefenen van de eigenlijke werkzaamheden. Ik ben benieuwd naar je ideeën? Wat in het vat zit verzuurd niet 😉
Wat mij betreft zijn de werkloosheidscijfers geflatteerd. Via de achterdeur zullen er misschien minder overbodige mensen vertrekken, maar via de voordeur komen er niet veel meer nieuwe collega’s binnen. Uitzendkrachten of ZZP-ers hebben het moeilijk. Vooral in de bouw. Het percentage werklozen zal vermoedelijk niet snel dalen. Volgens Stichting ZZP Nederland waren er alleen al in 2008 circa 700.000 zelfstandigen. Hun aantal zal zeker als gevolg van de recessie zijn toegenomen.
In het voorjaar van 2009 is het aantal ZZP-ers in nood verdubbeld. Eenmaal in nood, dan is het voor ZZP-ers niet eenvoudig om een (aanvullende) uitkering te ontvangen. Nu sommige grote bedrijven in de kosten snijden door de tarieven te verlagen zal het nog moeilijker zijn voor kleine zelfstandigen om voldoende werk met behoud van voldoende marge te vinden. Ik vermoed dat velen niet in staat zijn om de vaste lasten te betalen en te sparen voor een fatsoenlijk pensioen. Overigens is de onderlinge concurrentie groter geworden omdat vele werklozen voor zichzelf zijn begonnen.
Ik kan me voorstellen dat deze grote groep een behoorlijke invloed heeft op de economische groei in 2010. Deze kon wel eens moeizaam op gang komen omdat het grote aantal ZZP-ers of thuiszittende uitzendkrachten zullen minder besteden, noodgedwongen minder autorijden omdat er minder woon-werkverkeer is. Let op de fileontwikkeling.
Uitkeringsbeleid ZZP-er:
http://www.z24.nl/ondernemen/artikel_111794.z24/ZZP_ers_krijgen_niet_altijd_uitkering_bij_gemeente.html
ZZP-ers in nood:
http://www.z24.nl/ondernemen/artikel_111794.z24/ZZP_ers_krijgen_niet_altijd_uitkering_bij_gemeente.html
Eenpitters:
http://www.intermediairpw.nl/artikel.jsp?id=1393428
Afname files:
http://www.anwb.nl/verkeer/nieuws-en-tips/archief,/nederland/2009/december/Filecijfers-2009.html
Van loonslaaf tot renteslaaf? Als het waar is dat 1 op de 3 ZZP’ers geen uitweg meer heeft om uit de schulden te komen, dan is dit een zeer ernstige ontwikkeling. Het is vooral zo triest omdat het mensen betreft die hun nek willen uitsteken en met hun kop over het maaiveld durven te turen. ‘Hadden ze niet beter loonslaaf kunnen blijven?’, zo zullen zij zich achteraf vertwijfeld afvragen.
Als we naar de reddingsoperaties kijken ten behoeve van de financiële instellingen, dan vraag ik me af of het allemaal wel zo rechtvaardig is. Ook in Amerika werden de grenzen weer verlegd. De twee grootste hypotheekverstrekkers krijgen sinds tweede kerstdag ongelimiteerde steun van de overheid. Het is allemaal vast uit te leggen, maar het is wel vreemd omdat de verkeerde mensen worden beloond voor hun speculatieve en risicovolle gedrag, terwijl eveneens de verkeerde mensen gestraft voor hun risicomijdende gedrag, namelijk:
– Beleggers (degenen die enorme risico’s nemen) hebben het laatste jaar enorme winsten kunnen realiseren, terwijl spaarders (degenen die risico schuwen) een enorm bijzonder laag rendement ontvangen op hun inleg omdat de rente kunstmatig laag wordt gehouden. Bovendien betaalt de bevolking het gelach omdat de oplopende overheidstekorten bij hen wordt verhaald door een verhoging van de belasting, het nalaten van de pensioenindexering, werkloosheid en onverkoopbare woningen.
Problematische schulden ZZP’ers:
http://www.zonderschulden.nl
We hebben er vaker over gehad: ‘We leven op te grote voet, we sparen te weinig’.Volgens het CBS leven we al tien jaar op de pof. De afgelopen 10 jaar hebben we zelf een actieve bijdrage geleverd aan het verhogen van onze maandelijkse rentelasten, hebben we onvoldoende reserves opgebouwd om tegenvallers te kunnen opvangen. Ondanks eerdere crisissen, vaak veroorzaakt door te hoge schulden, is het blijkbaar heel moeilijk om de gevolgen van ons gedrag op lange termijn te overzien. Door met de waan van de dag mee te gaan, beperken we ons zelf in de nabije toekomst.
Een economisch herstel vindt meestal plaats omdat er ooit weer goederen gekocht worden die versleten zijn of in het uiterste geval echt aan vernieuwing toe zijn. Het probleem zit hem in het feit dat we onze consumptie hebben gefinancierd met de waardevermeerdering van aandelen en onroerend goed. Echter, doordat de waarde van consumptiegoederen meestal sneller daalt dan de aflossing van de schuld waarmee de consumptiegoederen zijn gefinancierd lopen we op een gegeven moment achter de feiten aan.
Als we besluiten om niet meer op de pof te leven, en een extra inhaalslag te maken met als doel om ons spaarsaldo te vergroten, dan zal dit ten koste gaan van de economische groei. Een eventuele stijging van de rente zullen de consumentenbestedingen nog meer onder druk zetten.
De spaarzame Nederlander bestaat al een tijdje niet meer:
http://www.trouw.nl/nieuws/economie/article2950183.ece/De_spaarzame_Nederlander_bestaat_al_een_tijdje_niet_meer_.html
Gerelateerde artikelen
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!
Marketingfacts. Elke dag vers. Mis niks!