De Metagids #12: Splinternet

Gehersenspoeld door propaganda en leugens van staatsmedia wordt in Rusland een alternatieve realiteit gecreëerd

In de dystopische toekomstroman ‘1984’ beschrijft George Orwell een toekomstige maatschappij die gebukt gaat onder een totalitair regime. Het ‘Ministerie van Waarheid’ verdraait en verhult de waarheid voortdurend om de continu veranderende verhaallijn van de machthebbende Partij te onderschrijven. Als de Partij zegt dat ‘een plus een vijf is’, dan past het Ministerie van Waarheid de gehele geschiedenis in de staatsarchieven aan. Met Nieuwspraak krijgen ongewenste begrippen een nieuwe betekenis of worden ze simpelweg geschrapt uit het collectieve geheugen. Doel: de vrijheid van denken ontnemen en het volk muilkorven en monddood maken.

“De partij zei dat je het bewijs van je ogen en oren moest verwerpen. Het was hun laatste, meest essentiële bevel… en als alle anderen de leugen accepteerden, die de partij oplegde, als alle annalen hetzelfde verhaal vertelden, dan ging de leugen de geschiedenis in en werd het de waarheid.”

George Orwell – 1984

Het boek ‘1984’ was fictie, in 2022 is het een voldongen feit. In Rusland mogen inmiddels woorden als ‘oorlog’, ‘oorlogsverklaring’, ‘invasie’ en ‘aanval’ niet meer gebruikt worden om de inval in Oekraïne te beschrijven. Moskou spreekt zelf van een ‘speciale militaire operatie’. Maak je toch gebruik van de verkeerde woorden, dan loop je het risico, dankzij een nieuwe wet, om voor vijftien jaar de gevangenis in te gaan. De wet geldt ook voor buitenlandse journalisten.

De afgelopen twee jaar is Sander Duivestein ondergedoken in de wereld van deepfakes, nepnieuws, samenzweringstheorieën, influencers, virtuele mensen, generatie Z, memes, crypto, NFTs, Web 3.0, virtual reality en de Metaverse. Dit heeft geresulteerd in het boek Echt Nep waarin wordt geschetst hoe nep en echt dwars door elkaar heen lopen en hoe het mogelijk is dat nep meer waard is dan echt. In De Metagids duidt hij wekelijks op Marketingfacts wat de impact van de Metaverse op onze economie en maatschappij is.

Ook is het gebruik van sociale media zoals Facebook, Twitter en TikTok inmiddels niet meer mogelijk. De enige informatie die de Russische burgers nog kunnen consumeren is via de staatsmedia en is uiteraard voorgekookt door het Kremlin. Poetin’s nationalisme verandert Rusland zo in een totalitair land.

Wat heeft dit alles met de Metaverse te maken? Zoals we in het boek Echt Nep schetsen heeft iedereen dankzij digitale media de mogelijkheid om zijn eigen narratief, zijn eigen waarheid en zijn eigen realiteit te creëren, waarin feiten gemakkelijk genegeerd kunnen worden. Het directe gevolg is een hyper verzuilde samenleving die de beginselen van de democratie ondermijnt: we bewegen van Post-Truth naar Post-Reality.

Dit is nu precies wat er – dankzij de (informatie)oorlog tussen Oekraïne en Rusland – gebeurt. Gehersenspoeld door de propaganda en de leugens van de staatsmedia wordt in Rusland een alternatieve realiteit gecreëerd waarin de waarheid het eerste slachtoffer is.

In Orwell’s boek is de wereld versplinterd in drie superstaten: Oceanië, Eurazië en Oostazië. Nooit beseft dat ‘1984’ een handleiding voor de toekomst was. De media die deze week verder het metaversum inkleurden, zijn de volgende:

1. Verbeeldingskracht tegen de onvoorstelbaarheid

Verbeeldingskracht tegen de onvoorstelbaarheid. “Verbeeldingskracht. Je kon je niet voorstellen dat iets vreselijks zou gaan gebeuren en vervolgens niet dat het gebeurde – en achteraf kon je je met de beste wil van de wereld niet voorstellen dat het was gebeurd.”

2. Digitale sneakers in je eigen digitale wereld

Met je eigen digitale sneakers in je eigen digitale wereld. “Nu we steeds meer tijd online doorbrengen, ligt de stap naar virtuele mode voor de hand. […] Het is een nieuw genre. We willen niet simpelweg repliceren wat er in de fysieke wereld mogelijk is. […] Wie twijfel heeft over het bestaansrecht van virtuele mode, moet maar eens aan een kind van acht vragen of er een online object is dat het graag zou willen hebben.”

3. Uitgestorven dieren tot leven in AR

Uitgestorven dieren komen tot leven in augmented reality. Uitgestorven dieren uit de ijstijd zijn dankzij de inzet van Augmented Reality te bezichtigen. Paleontologen hebben daarvoor biologisch nauwkeurige 3D-modellen van de dieren ontwikkeld. Zo zijn onder andere de mammoet, de sabeltandkat en de reuzenwolf in je eigen woonkamer te

bewonderen. Scan onderstaande Snapcodes om de dieren tot leven te wekken.

4.Satelietfoto’s van steden die niet bestaan

This City Doesn’t Exist. In het kader van desinformatie. Satellietfoto’s van steden die niet bestaan. Gemaakt met kunstmatige intelligentie.

5. Russisch fascisme op Twitter

Memes en fascisme. Beangstigend draadje op Twitter. De letter Z die de Russische militairen op hun voertuigen schilderden om zich te onderscheiden van hun tegenstander wordt nu online op meerdere fronten gebruikt om zieltjes te winnen: van Z tot swastika.