Het telecare-tijdperk: Internet of Things in de gezondheidszorg

Gezien de steeds fellere publieke discussie over de kwaliteit van de gezondheidszorg, vergrijzing en enorme stijging van de zorgkosten, is het duidelijk dat we nieuwe en betere manieren nodig hebben om zorg te bieden aan ouderen, chronische patiënten, gehandicapten en andere zorgbehoevenden. In de praktijk zijn er al betrouwbare en gebruiksvriendelijke Internet of Things-oplossingen, die zowel de kwaliteit van het leven verbeteren, als de operationele uitvoering van de zorg vergemakkelijken voor zorgverleners, mantelzorgers en aanverwante zorgorganisaties. In dit artikel licht ik een aantal praktijkvoorbeelden toe.

Een voorbeeld van Internet of Things-toepassingen in de gezondheidszorg, dat resulteert in verbeterde patiëntenzorg en een verbetering van de operationele efficiency van de werk- en zorgprocessen, is telecare: synoniem voor ‘zorg op afstand’. We staan op een kruispunt wat betreft het aanbod van zorg op afstand. Traditionele veiligheidssystemen sturen alerts an waarschuwen zorgverleners pas nadat een incident plaats heeft gevonden. Maar nieuwe IoT-gebaseerde telecare-oplossingen gebruiken sensoren die patiënt-activiteiten analyseren en door middel van analytische algoritmen informatie geven over de aanstaande noodsituatie, in de meeste gevallen nog voordat ze gebeurd zijn.

Sensoren voor gezondheidsrisico’s

Bijvoorbeeld Sensara: Smart Monitoring Solutions uit Rotterdam. De oplossing van Sensara (een spin-off van TNO) bestaat uit diverse sensoren die in het huis van de zorgbehoevende geplaatst worden. Er zijn sensoren voor de woonkamer, keuken, badkamer, buitendeuren, toiletten, gang en werkkamers. Als de bewoner gebonden is aan bed en hij of zij regelmatig hulp nodig heeft bij het naar bed gaan en opstaan, dan biedt Sensara een bedsensor. Daarnaast zijn er de deursensoren voor de koelkast of keukenkasten. De gemeten sensorwaarden worden, op basis van een vooraf ingestelde tijdsinterval, via een moederstation verstuurd naar de cloud.

Sensara meet de activiteiten van de patiënt, zoals slapen, lopen en overige dagelijkse activiteiten in het huis, en signaleert eventuele trendbreuken. Zo’n trendbreuk wordt gezien als indicatie van een mogelijk gezondheidsrisico. Sensara noemt een aantal voorbeelden, zoals toegenomen toiletgebruik als indicatie van een urineweginfectie, het overslaan van een maaltijd als indicatie van potentiële ondervoeding, langzamer lopen als toename van valgevaar. Zo is Sensara in staat om bepaalde gezondheidsrisico-profielen te onderkennen (VU Academisch Ziekenhuis gecertificeerd). Bij een bepaalde match wordt een bericht via een app verstuurd naar de zorgverleners of mantelzorgers, inclusief verklaring van de melding. Het systeem gebruikt machine learning-technieken, waardoor de slimme cloud software voortdurend leert op basis van de ontvangen signalen. Sensara beweert dat hierdoor het aantal valse alarmen tot 90 procent kan afnemen.

“Patiënten worden geholpen, voordat de situatie uit de hand loopt”

Het vroegtijdig signaleren van een mogelijke noodsituatie levert significante voordelen op met betrekking tot de effectiviteit, kwaliteit en de efficiency van zorg. Het voorspelbaar maken van noodsituaties maakt het mogelijk om stress bij zorgpersoneel en mantelzorgers te verminderen. De patiënten worden geholpen, voordat de situatie uit de hand loopt. Het tekort aan zorgpersoneel wordt opgevangen doordat personeel efficiënter met de tijd omgaan. Het is bijvoorbeeld niet nodig om in instellingen verplichte nachtrondjes te maken. Alleen waar de sensoren signaleren dat hulp nodig is, wordt die ook geboden.

Dicht op de huid

IoT-gebaseerde mobiele gezondheidstoepassingen blijven niet bij het monitoren van de omgeving. Ook de patiënt zelf kan extensief en real-time worden gemonitord. Zo heeft Holst Centre een Healthcare Patch ontwikkeld. De patch bestaat uit een herbruikbare gateway die verbinding maakt met een wegwerpsticker met twee elektroden. De gateway bevat een chip die specifiek is ontworpen om het stroomverbruik te verlagen en zo de levensduur van de batterij te verlengen. De patch hecht op de borst en kan langere tijd worden gedragen, zelfs tijdens het douchen. Het bevat een versnellingssensor voor het volgen van fysieke activiteit, ECG-technologie voor het registreren van elektrische activiteit van het hart en het is ook in staat lichaamstemperatuur en ademhalingssnelheid te volgen. Door wisselstroomgeleiding en weerstand van het lichaam te meten kan bijvoorbeeld de ondervoeding van de zorgbehoevende tijdig gesignaleerd worden. Al deze gegevens worden met behulp van draadloze Bluetooth-technologie overgebracht naar het mobiele apparaat van de gebruiker en kunnen eenvoudig worden gedeeld met de zorgverlener, voor onmiddellijke beoordeling.

Tegenwoordig zijn er veel diabetespatiënten die moeten worden gecontroleerd. Volgens de WHO (Wereld Gezondheidszorg Organisatie) is het aantal mensen met diabetes gestegen van 108 miljoen in 1980 naar 422 miljoen in 2014. De mogelijkheid om bloedsuiker-monitoring thuis te doen, wordt algemeen erkend als essentieel voor het behandelen van diabetes en het voorkomen van complicaties. De mobiele bloedglucosemeter van het bedrijf Telcare stuurt testresultaten direct naar een cloudserver voor zorgbeheer en geeft onmiddellijk feedback en coaching aan de patiënt.

De technologie van Telcare transformeert het management van diabetes van een inefficiënt en episodisch contact tussen patiënt en zorgverlener in een continue monitoring- en contactmodel. Onderzoek heeft aangetoond dat dit type monitoring en contact met de patiënt de therapieloyaliteit van patiënten significant kan verbeteren. De patiënten hebben de controle en kunnen iedereen die hen ondersteunt, zoals hun zorgverleners en familieleden, alleen-lezen toegang geven tot hun glucosegegevens. Patiënten bepalen zelf wie hun resultaten mogen bekijken.

“In de nabije toekomst kunnen we ziektes ruiken”

En in de toekomst? In de nabije toekomst kunnen we ziektes ruiken. Imec en Holst Centre ontwikkelen ook een elektronische neus volgens een innovatief concept. De sensorchip die Imec en Holst Centre ontwikkelden, bestaat uit ultrakleine bruggetjes die doorbuigen wanneer een bepaald gas erop bindt. Opdat de gasmoleculen erop binden, worden de bruggetjes bedekt met polymeren. Door verschillende polymeren te gebruiken die elk een andere gevoeligheid hebben voor specifieke stoffen, ontstaat een soort ‘vingerafdruk’, waardoor gascomponenten herkend worden. Zo ontstond een compacte, uiterst gevoelige, zuinige en relatief goedkope elektronische neus. Al deze eigenschappen zijn belangrijk als je dergelijke gassensoren zou willen inbouwen in draagbare toestellen of mobiele telefoons. Ze kunnen gebruikt worden voor de diagnose van ziektes zoals longkanker, astma en zelfs nierziektes.

Het telecare-tijdperk is al begonnen

Het is duidelijk dat we op een keerpunt staan staan met betrekking tot het aanbod van zorg op afstand en we hebben behoefte aan nieuwe manieren om zorg te kunnen bieden. De toepassing van telecare-technologie is de meest effectieve manier om deze uitdagingen aan te gaan. Apps of systemen die zelf informatie verzamelen over eetgewoonten, lichaamsbeweging, medicijninname en meer, zorgen voor betere beslissingen van de zorgverleners.