AI moet niet alleen van technologische elite zijn

En daarom gaat de Nationale AI-cursus van start

Laten we elkaar niet voor de gek houden: al die zogenaamde zelflerende machines kunnen eigenlijk helemaal niet zelf leren. Niet autonoom, althans. Uiteindelijk zijn het echte mensen die programmeren hoe een computer informatie verzamelt en verwerkt. Het maakt nogal wat uit welke basisbeginselen en algoritmes je meegeeft. Een groep Nederlandse organisaties introduceert daarom een Nationale AI-cursus. Het doel: zo veel mogelijk Nederlanders laten kennismaken met het fenomeen Artificial Intelligence – en dus niet alleen de technologische elite.

Het begon allemaal met een column in het FD van Jim Stolze. In Finland was het gelukt om een online AI-cursus op te zetten voor alle Finnen. Waarom zouden wij dat in Nederland niet kunnen?

Toen hij een week later zijn volgende column moest inleveren had hij al (bij wijze van spreken) een postzak vol met reacties binnen uit het bedrijfsleven en de academische wereld. Samen met Elephant Road zette hij binnen een paar maanden een online cursus op poten, bestaande uit acht modules. Het doel: minimaal 1 procent van de Nederlandse bevolking bereiken. Het programma is tot stand gekomen met hulp van topexperts van zo’n beetje elke universiteit van Nederland, maar ook dankzij bedrijven als Rabobank, Ahold Delhaize, Deloitte, Wolters Kluwer en Pon – die met een videocase in beeld brengen hoe zij AI (nu al) toepassen.

Ideologische agenda

Achter het initiatief zit een ideologische agenda. Als belangrijke beslissingen in onze samenleving gemaakt worden door algoritmes (en daar gaat het wel naar toe), dan is het belangrijk dat die algoritmes van iedereen zijn – en dus zo veel mogelijk vrij van vooroordelen.

“Door te leren van social media groeide chatbot Tay van Microsoft uit tot een Holocaus-ontkennende racist”

En dat lukt tot nu toe nog niet zo goed. Zo ontwikkelde Microsoft een chatbot die zelf zou moeten leren hoe de wereld in elkaar zit op basis van wat mensen delen op social media. Daar heb je immers een goede mengelmoes van verschillende achtergronden en meningen, was het het idee. De zelflerende chatbot Tay van Microsoft ‘leerde’ spreken op basis van interacties met Twitter-gebruikers. In minder dan 24 uur groeide Tay uit tot een Holocaust-ontkennende racist.

Ook AI-ontwikkelaars leven in een filterbubbel

Wat we nodig hebben, is een objectieve benadering van AI. Maar objectiviteit is een subjectief begrip. Wat voor de één onomstotelijk waar is, is voor de ander twijfelachtig of zelfs een leugen. Kijk alleen al naar de VS, waar op dit moment twee groepen Amerikanen in hun eigen filterbubbel en dus hun eigen waarheid leven. De ene groep is ervan overtuigd dat Trump een idioot is, de andere kijkt Fox News.

“We zijn hard op weg om hyperintelligente systemen te ontwerpen die al onze vooroordelen overnemen”

Echte mensen, allemaal met hun eigen filterbubbel, zijn op dit moment bezig om de AI-oplossingen van morgen te bouwen. Niemand is vrij van vooringenomenheid, vooroordelen en filters. Degenen die de algoritmes maken, dat zijn vaker jonge, hoger opgeleide, blanke mannen dan minderheden op leeftijd met een mbo-diploma.

In een ideale wereld is AI een objectieve autoriteit die geen last heeft van menselijke nukken en daarom betere beslissingen kan nemen. In de praktijk zijn we hard op weg om hyperintelligente systemen te ontwerpen die al onze vooroordelen van ons overnemen.

Algoritmes zijn het nieuwe kapitaal

De manier waarop we algoritmes nu inrichten, bepaalt hoe we in de rest van de 21e eeuw met elkaar samenleven. De randvoorwaarden en achtergrondinformatie die we nu meegeven aan deze algoritmes zullen veel gevolgen hebben voor de volgende generaties kunstmatige intelligentie. Lerende systemen (bij machines en mensen) baseren zich immers altijd op de kennis die ze al hebben.

Je zou algoritmes kunnen vergelijken met het kapitaal van de industriële revolutie. Karl Marx voorzag dat in een kapitalistische samenleving de macht in de handen zou komen te liggen bij de eigenaren van het kapitaal. In een samenleving die door AI wordt gerund, zijn algoritmes het nieuwe kapitaal.

“Je kunt algoritmes vergelijken met het kapitaal van de industriële revolutie”

Dus wordt het hoog tijd dat we iedereen betrekken bij het fenomeen dat AI heet. Gaat zo’n cursus voor alle Nederlanders daar dan in één klap voor zorgen? Nee, natuurlijk niet. Maar het is tenminste wel een begin. Veel mensen weten nog niet eens wat AI is, laat staan dat ze zelf een rol kunnen spelen in de ontwikkeling ervan. Als het doel bereikt wordt dat 1 procent van alle Nederlanders de cursus gaat volgen, dan is er toch maar wel een mooi begin gemaakt om AI iets van iedereen te maken – en niet alleen van de happy few.