De Metagids (#3): Internetreligie en de financialisering van het internet door Web3

Het aanstaande metaversum is gebaseerd op Web3. Het is een logische evolutie op het statische Web1 (lezen) en het interactieve Web2 (lezen en schrijven). Web3 voegt hier eigenaarschap aan toe. Dankzij cryptotechnologie is het voortaan mogelijk om een stukje van het internet, een stukje internetgeschiedenis of een stukje internetcultuur te bezitten.

Web3 introduceert dus digitale schaarste en het betekent de financialisering van het internet. Iedereen kan voortaan een meme, een plaatje, een cryptomunt, virtuele sneakers of een ander digitaal artefact kopen, bezitten en verhandelen.

De afgelopen twee jaar is Sander Duivestein ondergedoken in de wereld van deepfakes, nepnieuws, samenzweringstheorieën, influencers, virtuele mensen, generatie Z, memes, crypto, NFTs, Web 3.0, virtual reality en de Metaverse. Dit heeft geresulteerd in het boek Echt Nep waarin wordt geschetst hoe nep en echt dwars door elkaar heen lopen en hoe het mogelijk is dat nep meer waard is dan echt. In De Metagids duidt hij wekelijks op Marketingfacts wat de impact van de Metaverse op onze economie en maatschappij is.

Maar de onderliggende architectuur van Web3 is radicaal anders dan in de voorgaande fasen: het wordt niet langer centraal bestuurd door Big Tech bedrijven, maar de controle over het netwerk ligt in de handen van de mensen die het gebruiken (gedecentraliseerd en zelfs gedistribueerd). Precies zoals het internet oorspronkelijk bedoeld was.

De verschillende fasen van het wereldwijde web hebben ook nog voor een andere verschuiving gezorgd. De achterliggende algoritmen van sociale media hebben digitale echoputten, filterbubbels en fabeltjesfuiken gecreëerd waarin het eigen gelijk voortdurend wordt versterkt en er weinig tot geen ruimte is voor ideeën van andersdenkenden. Voeg hier nepnieuws, complottheorieën en deepfakes aan toe en we houden een uiterst giftige en explosieve cocktail over, die eenmaal achter over geslagen, zorgt voor alternatieve werkelijkheden, pseudorealiteiten en realiteitsbubbels waarin het wantrouwen tegen overheid en wetenschap dermate hoog is dat elke vorm van rede en ratio ontbreekt.

Feit, fake en filter lopen dwars door elkaar heen. Hiervoor hoeven we alleen maar te kijken naar de bestorming van het Capitool of naar de geradicaliseerde antivaxers. Het direct gevolg is een hyperverzuilde samenleving. Het betekent een wildgroei van emoties, een radicalisering van die emoties, en een gefragmenteerde samenleving. Dit is zo gevaarlijk dat het de beginselen van de democratie ondermijnt.

Internetspiritualiteit

Deze hyperverzuiling zien we ook nog op een andere manier terug in het aanstaande metaversum. Mensen gaan steeds minder naar de kerk toe om hun geloof te belijden. Men gelooft steeds minder in God. Internet is de nieuwe religie. “Algoritmen promoten inhoud die christelijke ideeën zoals het welvaartsevangelie combineert met New Age en niet-westerse spiritualiteit – samen met enkele complottheorieën. […] Een deel van de aantrekkingskracht van internetspiritualiteit is dat het perfect bij elkaar te klikken is.” Dit zien we ook terug in het kapitaal dat een aantal op geloof gebaseerde apps, zoals Hallow en Glorify, weet te vergaren: “van $ 6,1 miljoen in 2016 naar $ 48,5 miljoen in 2020 en $ 175,3 miljoen in 2021”. En de app Gloo helpt met hun Big Data-technologie zo’n 30.000 kerken bij het online zoeken naar mensen die bekeerd willen worden. Zieltjes winnen in het metaversum: wie had ooit bedacht dat de nieuwe architectuur van Web3 een andere belijdenis van het geloof faciliteert?

De artikelen die deze week verder het metaversum inkleurden, zijn de volgende:

1. The Decentralized Country. Niet alleen het geloof wordt door Web3 herijkt, ook het het idee van wat een staat of een land is, staat hierdoor op losse schroeven. Er onstaan nu initiatieven zoals Decentralized Countries of Cloud Nations die grensoverstijgend zijn. Wat betekent het in de toekomst nog om een nationaliteit te hebben in de fysieke wereld, als je verschillende online identiteiten kunt aannemen? Misschien wil je in de toekomst wel liever als een Bored Ape geidentificeerd worden, dan als Nederlander?
2. Play-to-earn and bullshit jobs. Jaren geleden stelde antropoloog en invloedrijk denker David Graeber (1961-2020 ) in een essay dat veel van het werk dat we verrichten zinloos is. Het is een uitwaseming van het kapitalisme om mensen een nuttig gevoel te geven. Volgens software ontwikkelaar Paul Butler zien we dit nu terug in de zogeheten play-to-earn games, zoals Axie Infinity. Door het spel te spelen kunnen mensen geld verdienen. Hoe nuttig is dit? Welke waarde voegt dit toe?
3. How NFTs became a $40bn market in 2021. Afgelopen jaar is voor 40,9 miljard dollar besteed aan het kopen en verhandelen van Non Fungible Tokens. Volgens onderzoek van Chainalysis domineert 9% van alle NFT-bezitters zo’n 80% van de markt. Het zijn de zogeheten whales die het grote geld in deze ongereguleerde ruimte verdienen.
4. The Metaverse’s Dark Side. Het is niet allemaal rozengeur en maneschijn in het opkomende metaversum. Intimidatie, aanrandingen, pesterijen en haatzaaiende uitlatingen zijn al wijdverbreid in allerlei gaming omgevingen en nu vinden ze ook steeds vaker plaats in virtuele omgevingen. Het rapporteren van dit soort excessen heeft veelal geen zin, omdat ze realtime plaatsvinden en niet opgenomen zijn. Hoe bewijs je dat iemand je lastigvalt in het metaversum? En hoe kun je iemand hiervoor aanklagen?
5. En tot slot in het metaversum duizelt het van de hype termen, acroniemen etc. Gelukkig is er Avalon Penrose. Een doornormale dame die dingen op een eenvoudige manier uitlegt.