Het CMS van de toekomst is headless

De laatste tijd doemt de term ‘headless CMS’ regelmatig op, een nieuw type content management systeem dat ideaal ingericht is voor alle soorten digitale kanalen en devices. Wat is zo’n headless CMS? En vanwaar de commotie?

CMS-systemen zijn al vanaf de jaren negentig een sleutelcomponent bij de ontwikkeling van het wereldwijde web. Designers, redacteuren, e-commercemanagers en marketeers zochten naar software waarmee ze makkelijk content op een website konden plaatsen, beheren en de digitale ervaring van klanten konden beïnvloeden, zonder dat ze daarvoor direct naar de IT-afdeling hoefden te stappen.

“Er is niet veel veranderd aan de rol van het CMS, maar wel aan wijze waarop we met het internet omgaan”

In feite is aan die rol van het CMS niet veel veranderd. Maar er is wel het een en ander veranderd in de wijze waarop we met het internet omgaan en dat heeft ook de nodige consequenties voor content management systemen:

• Steeds meer websites: Bedrijven hebben steeds meer websites en vaak ook sites die enkel gebruikt worden voor een tijdelijke marketingcampagne. Er is daardoor een grote behoefte aan content management systemen die snel en eenvoudig pagina’s kunnen genereren en er tegelijkertijd wel professioneel uitzien. Het aantal websites dat wereldwijd actief is neemt daardoor enorm toe. In 2017 waren er iets minder dan 1,75 miljard websites actief in alle soorten en maten, terwijl we er in 2014 nog minder dan een miljard hadden.
• Steeds meer devices: Het oude CMS was helemaal gericht op één type device: de PC. Maar die wereld is in een tijdsbestek van tien jaar behoorlijk diffuus geworden door de komst van smartphones, tablets, laptops en Internet of Things.
• Nieuwe vormen van interactie: De eerste content management systemen waren gericht op platte tekst. Video is steeds populairder geworden en zelfs voice-interfaces komen nu voor. Daarnaast is er ook steeds meer interactie met webgebruikers. Denk aan social media, fora, maar ook chatbots. Voor CMS-systemen is het zaak om al die vormen van content te ondersteunen.
• De Cloud: IT-bedrijven zijn de afgelopen vijftien jaar geleidelijk overgeschakeld van een on-premise verdienmodel naar een dienstenmodel gebaseerd op de cloud. Voor CMS-leveranciers heeft dat ook belangrijke gevolgen. Webomgevingen kunnen worden verrijkt met allerlei clouddiensten.
• Analytics en Artificial Intelligence: Er zijn enorme stappen genomen op het gebied van analyse van data en kunstmatige intelligentie. De webomgeving is één van de beste plekken waar bedrijven voordelen kunnen halen van die technologie. Met behulp van slimme inzet van kunstmatige intelligentie kan content op de website afgestemd worden op de websitebezoeker, waardoor deze een gepersonaliseerde, op hem of haar gerichte, website-ervaring heeft.

“De nieuwe ontwikkelingen vragen om on-premise aanpassingen”

Voor het ‘klassieke’ CMS vormen deze ontwikkelingen een uitdaging. Bij vrijwel alle oude systemen zijn de frontend presentatie, interactie en vormgeving van content reeds vastgelegd in de backend database. Dat betekent dat beheer van content en het CMS sterk toeneemt zodra het aantal kanalen (smartphone, tablet, IoT) en platformen (social media, e-commerce) toeneemt. Daar komt nog bij dat on-premise het dominante model is bij het klassieke CMS. Toepassing van cloud-technologie of personalisatie-engines vraagt om on-premise aanpassingen.

Headless: de oplossing?

Het Headless CMS is een poging van CMS-leveranciers om deze ontwikkelingen te adresseren door de architectuur van het CMS anders in te richten. Het CMS hanteert een scheiding tussen de backend database waar de content zich bevindt en de frontend presentatielaag. Beheerders kunnen in de backend database content creëren, lezen, aanpassen en verwijderen. De content is vervolgens toegankelijk voor ieder kanaal via RESTful API. Een RESTful API (Application Programming Interface) gebruikt het http internetprotocol om data op te halen van een databron (in dit geval het CMS). De presentatielaag bevindt zich niet bij de gebruiker. Vandaar ‘headless’.

“Een Headless CMS is beter geschikt voor personalisatie”

Het voordeel van deze inrichting is dat ieder kanaal zo gebruikt kan worden met zijn eigen unieke presentatiemogelijkheden. Een groot landschap aan verschillende devices en schermen kan beter worden bediend. Een Headless CMS is bovendien beter (dan het klassieke CMS) geschikt voor personalisatie. In het klassieke CMS werd content ‘gepusht’ naar het kanaal. De gebruiker van het kanaal krijgt de content te zien ongeacht zijn situate. Het Headless model schrijft voor dat content wordt opgehaald (pull) door de applicatie. De API kan zo worden ingericht dat dit gebeurt op basis van de context van het kanaal en de gebruiker. Sterker nog: een engine op basis van AI kan de gebruiker herkennen en zo onderzoeken of content wel of niet aanslaat bij die gebruiker op basis van zijn context.

En tot slot: headless zorgt voor een betere samenwerking met de IT-afdeling. Beheer en onderhoud van een CMS is altijd een samenspel geweest tussen gebruiker en IT, waarbij de gebruiker meer let op de vormgeving en het dagelijkse gebruik en de IT’er op de technische achtergrond. Het headless CMS zorgt voor een logische scheiding tussen deze twee werelden. De technische component rond het beschikbaar stellen voor diverse kanalen wordt gemanaged door de leverancier. De content zelf en de customer experience van de websitebezoeker wordt beheerd door de gebruiker.

“De ontwikkeling is onomkeerbaar”

Er is wat mij betreft geen twijfel dat het Headless CMS binnen afzienbare tijd overal gebruikt gaat worden. Vrijwel alle leveranciers van content management systemen zijn momenteel bezig hun CMS aan te passen en in te richten op deze nieuwe manier. Uiteraard zal zo’n transitie geleidelijk gaan, aangezien veel bedrijven nog websites gebruiken op basis van het ‘klassieke’ CMS. Maar de ontwikkeling is onomkeerbaar. Bedrijven hebben de snelheid nodig die Headless hen geeft om aanpassingen te maken aan de website.

Maar uiteraard ben ik erg benieuwd hoe jullie hier over denken. Wordt Headless CMS inderdaad dominant? Of zien jullie dit anders?