Nederland in ideeën: 101 denkers over innovatie

Boekreview: 101 denkers over inzichten en innovaties die Nederland verander(d)en

Innovatie begint met inspiratie. Innovatie is niet alleen nieuwe ideeën bedenken, maar vooral ook bestaande ideeën op een nieuwe manier toepassen. Want innovatie zonder toepassing is geen echte innovatie. En de beste manier om dat te bereiken is om je te laten inspireren door anderen, binnen of buiten je eigen vakgebied.

Dat is wat het nieuwe boek Nederland in ideeën is: een verzameling van 101 korte stukjes (3 of 4 pagina’s) van vooraanstaande Nederlandse denkers en doeners. Het inspirerende aan de opzet van het boek is:

1. De schrijvers komen uit alle mogelijke vakgebieden: planologie, chirurgie, ICT, etc. De kans om iets nieuws te lezen is dus erg groot.
2. Het is een verzameling hapklare brokken. De drempel om een ander vakgebied te betreden wordt zo laag mogelijk gehouden.

Het doet denken aan de inspirerende TEDx lezingen, die ook in Amsterdam worden gehouden. Ook daar worden vanuit alle mogelijke invalshoeken presentaties van maximaal een half uur gegeven, waarbij er ook nog eens interactie vanuit het publiek mogelijk is. Het TED-credo “Ideas worth spreading” is ook heel erg van toepassing op deze bundel.

Uiteenlopende ideeën

De vraag waarom innovatie belangrijk is, is te vanzelfsprekend. De vraag waarom je je zou moeten laten inspireren door de bijdragen in dit boek, behoeft wel enige uitleg. Want er komen zeer uiteenlopende onderwerpen voorbij. Sommige onderwerpen zijn high-tech, zoals de ontwikkeling van de Extreem Ultra-Violet (EUV) chip, waarbij door chipfabrikant ASML EUV-“licht” (met een extreem kleine golflengte van 13,5 nanometer) wordt gebruikt om nog kleine chips te produceren. Andere onderwerpen zijn low-tech, zoals het idee om in oude volkswijken te gaan stadstuinieren, en in portieken mini-bibliotheekjes op te zetten.

Sommige onderwerpen gaan over online data, zoals de ontwikkeling om het Nederlands Erfgoed te digitaliseren en doorzoekbaar te maken door Google en andere zoekmachines. Dit kan leiden tot nieuwe onderzoeksmethodes gebaseerd op Big Data in plaats van “ouderwets” archiefwerk. Andere onderwerpen gaan over offline data, zoals het “herprogrammeren” van de data opgeslagen in ons DNA. Daarmee zouden we sommige erfelijke ziektes helemaal kunnen uitbannen.

Sommige onderwerpen komen uit een (ogenschijnlijk) politiek rechtse hoek, zoals het idee om alle toeslagen en premies tegen elkaar weg te strepen, zodat we netto onder de streep hetzelfde overhouden, maar er afgerekend kan worden met ingewikkelde, logge bureaucratie. Andere onderwerpen komen uit een (ogenschijnlijk) politiek linkse hoek, zoals het idee dat de huidige economie bankroet is, en we een circulaire economie gebaseerd op de natuur moeten opzetten.

De onderwerpen zijn zo uiteenlopend dat er vast wel iets voor je bij zit, maar ook dat het grootste deel waarschijnlijk niet “in je straatje past”. Dit is dus juist het punt waar de waarde van het boek in zit. De grootste inspiratie is te verwachten uit nieuwe toepassingen van ideeën uit andere vakgebieden. Daarom is de echte waarde van dit boek ook niet de innovativiteit van de onderwerpen op hun eigen vakgebied, maar de manier waarop de lezer dit op een creatieve weet te verbinden met aanknopingspunten op zijn of haar eigen vakgebied, waarbij er door een dynamische kruisbestuiving weer een heel nieuw idee ontstaat. Dit wordt ook mooi onderstreept in één van de bijdragen uit het boek zelf, waarin de dynamiek van innovatie wordt vergeleken met de veranderlijkheid en onvoorspelbaarheid van de evolutie: “Heel vaak bestaat een radicaal vernieuwende gedachte of technologie uit het anders kijken naar of het combineren van wat er al is.”

Het boek

Het feit dat deze ideeën verzameld zijn in een boek, doet wel iets af aan het doel van het boek. Voor de snelle, brede en interactieve verspreiding van ideeën zijn lezingen en het internet eigenlijk beter geschikt. Het is dan ook tekenend dat een groot deel van de schrijvers ook redacteur is van SciencePalooza.nl. Echter, ik denk dat de kort-en-bondigheid van de bijdragen in hapklare brokken een snelle verspreiding wel ten goede komt.

Het boek bevat niet alleen innovatieve bijdragen, maar ook enkele bijdragen over het belang van de ontdekking van de telescooplens in 1608 en de introductie van bronzen voorwerpen in Nederland vanaf 2000 v. Chr. Met deze bijdragen over “ideeën” die in het verleden veel voor Nederland hebben betekend, probeert het boek twee dingen tegelijk te doen: 1) een overzicht van de verschillende wetenschappen in Nederland te schetsen, en 2) een pakkende verzameling inspirerende ideeën te bieden. Het eerste doel is wellicht een overblijfsel van een ander boek van deze uitgeverij Dit verklaart alles, maar het brengt het tweede doel (waar het eigenlijk om gaat) wel iets uit focus.

Het feit dat het boek zich concentreert op Nederland is volgens mij ook geenszins een nadeel. In één van de bijdragen wordt deze insteek zelfs gehekeld, waarschijnlijk vanwege het internationale karakter van de wetenschap. Echter, het feit dat de Nederlandse taal wordt gehanteerd, en de groep (potentiële) schrijvers en lezers wordt afgebakend op deze manier, zorgt er wel voor dat er meer een “community” ontstaan. En het bestaan van deze community, die elkaar dan weer op internet en op conferenties ontmoet, is een goede stimulans voor de verspreiding en kruisbestuiving van ideeën.

Afbeelding: Dell (cc)