Nederlands startup-klimaat nog te gesloten: waar zijn de faalverhalen?

Een bedrijf starten brengt risico's met zich mee. Waarom horen we in Nederland zo weinig van falende startups?

Deze gastbijdrage is geschreven door Max Laane. Max werkt bij SETUP als eventproducent en -redacteur. Hij is geïnteresseerd in nieuwe media en digitale cultuur, houdt van nadenken over de (on)mogelijkheden van deze nieuwe media en de macht van gebruikers in een online omgeving. Zijn grootste hobby is kattenfilmpjes kijken op het internet.

“Startups are intrinsically risky. A startup is like a small boat in the open sea. One big wave and you're sunk. A competing product, a downturn in the economy, a delay in getting funding or regulatory approval, a patent suit, changing technical standards, the departure of a key employee, the loss of a big account—any one of these can destroy you overnight. It seems only about 1 in 10 startups succeeds.” – Paul Graham

Succes is populair

Startups en hun succesverhalen. We houden er enorm van. The Social Network van David Fincher is welbekend, het verhaal van Twitter, Marktplaats, Hyves (voordat het van de Telegraaf was), we slikken het voor zoete koek. Mensen houden van verhalen met een goed einde. Het web staat vol met succesverhalen van allerhande startups. We kunnen leren van deze best practices. Maar misschien kunnen we wel veel meer leren van de verhalen waar de curve omlaag loopt. Verhalen met een slechte afloop, een tragedie.

Tragedies zijn leerzaam

Vroeger werden deze tragedies gemaakt voor het Griekse volk. Ze zouden een reinigend effect moeten hebben, catharsis. Een fysieke, emotionele, religieuze én mentale reiniging als we Aristoteles in zijn Poetica moeten geloven. De hoofdrol in deze tragedies was veelal weggelegd voor een nobele of een halfgod en eindigde vaak met een moment van reflectie voor het publiek.

De bekendste tragedie is Koning Oedipus, van Sophocles. De man die zijn vader vermoordt, daarna met zijn moeder het bed deelt en op het moment dat hij erachter komt dat het zijn moeder is, zichzelf de ogen uitsteekt en vertrekt. Een tot de verbeelding sprekend verhaal. Er valt veel te leren van het falen van anderen.

Failed startups

Even zoeken op “failed startups” geeft je legio aan voorbeelden, vooral uit Silicon Valley. Het verhaal van Sir James Dyson bijvoorbeeld: 5.127 gefaalde stofzuigerprototypes en de 5.128ste is het natuurlijk helemaal. Jammer aan dit korte verhaal is dat je Sir Dyson niet op zijn bek ziet gaan. Geen tragedie. Doorzetten doen startups al van nature, anders begin je er sowieso niet na. Er valt niks te leren.

Volgens het internet zijn er blijkbaar bar weinig Nederlandse startups die falen. Of het internet weet ze goed te verstoppen. Een korte zoekronde en wat navragen bij mensen uit het veld levert nul-komma-nul openbare verhalen op. Er is een aantal artikelen over mislukte startups, maar niet geschreven door ondernemers zelf. Slechte ervaringen worden niet gedeeld.

Dat er veel aandacht is voor startups, valt niet te ontkennen. De VVD wil bijvoorbeeld soepeler regels voor het starten van een business. BNN start in januari 2014 zelfs met een dramaserie over startups. Frankwatching en Sprout schrijven voornamelijk over to-do's voor jonge startups en ook een paar don'ts. Jonge startups zijn ook vaak in trek als schrijfonderwerp.

Amerikaanse startup-cultuur

In Amerika is het niet zo vreemd om je falende startup aan te prijzen. Het wordt gezien als een prestatie, een badge of honour. Deze verhalen worden meestal niet verteld door de media, de 'losers', maar in de VS komen ze er zelf mee. Businessinsider heeft een hele lijst met 33 faalverhalen samengesteld. Complex.com heeft een lijst met 10 startups die faalden, maar waarvan zij zeggen dat ze toch door hadden kunnen gaan.

Neelie Kroes sprak een halfjaar geleden met NUtech over haar wens voor een gunstiger startupklimaat in de EU. Er is meer lef voor nodig, maar daarvoor moeten regels veranderen. In de VS kun je na een faillissement op vrijdag op de maandag na het weekend weer verder met innoveren. In Nederland duurt het allemaal iets langer. Ook de smet van een mislukte onderneming veeg je er in Nederland niet zomaar af.

Zijn er in Nederland dan geen slechte startups? Als we het internet mogen geloven niet. Op het internet zijn er slechts succesvolle startups en net beginnende startups vol energie en lef. Falende startups zijn onvindbaar en onzichtbaar. Maar cijfers van bijvoorbeeld RTL laten zien dat er behoorlijk wat startups in Nederland failliet gaan.

“It seems that only 1 in 10 startups succeed.” Waar gehakt wordt, vallen spaanders. Iedereen faalt wel eens. Van je eigen fouten leer je, maar fouten van een ander zijn net zo leerzaam. Deel je verhalen, schrijf ze mooi op. Maak er een ware tragedie van, zodat je mede-ondernemers er van kunnen leren. Er is een cultuurverschuiving nodig.

Openheid stond centraal in de Utrechtse editie van het Startup Weekend dat van 22 t/m 24 november georganiseerd werd. Open over je businessmodel, over je leveranciers en over je falen. Tijdens het weekend waren er tal van coaches en inspiratiesessies die lieten zien dat een open source bedrijf helemaal zo'n slecht idee nog niet is.

Credits afbeelding: videoclip Bob Dylan – Subterranean Homesick Blues