Future Port Prague brengt digitale toekomst dichtbij

Innovatie-festival maakt AI en andere hemelbestormende technologieën voelbaar

De wereld gaat disruptief veranderen, dat weten we allemaal. Maar hoe dan precies? Eerder deze maand probeerde Future Port Prague antwoord te geven op die vraag. Niet alleen door het over digital en tech te hebben, maar ook door uitstapjes te maken naar zeer uiteenlopende sectoren, van food en recruitment tot de medische wetenschap. “Think about significance, not about success.”

Een reusachtige replica van de maan staat prominent in de grote congreshal van innovatie-festival Future Port Prague. “The elephant in the room”, zo noemt festivalorganisator Martin Holecko het nagemaakte hemellichaam liefkozend, niet dreigend. “Deze maan vertegenwoordigt het gekste project dat de mensheid ooit heeft uitgevoerd.” Hij verwijst naar president John F. Kennedy, die zijn kosmische ambities subliem concretiseerde: de Nasa kreeg niet de algemene doelstelling mee om baanbrekend te zijn in de ruimtevaart, nee, de VS moest als eerste voet aan de grond krijgen op de maan. En zo geschiede. “Stel een onmogelijk doel dat stiekem toch niet helemaal onmogelijk is en ga ervoor.”

“Maanlanding is gekste project ooit”

Future Port Prague vond al twee keer eerder plaats. Ditmaal is ‘The Largest International Futuristic Event in Central Europe’ wederom goed bezocht met een behoorlijk internationaal publiek. Ook de sprekers zijn ingevlogen uit alle delen van de wereld. Eén Nederlander staat op de programmering: Yuri van Geest, met wie ik nog heb samengewerkt toen ik redactiechef was van Emerce. Indertijd legde hij de basis voor de Singularity University, die ook actief betrokken is bij dit evenement.

Digital Destraction Devices

Namens die singularity-beweging staat Gary Bolles meteen als eerste spreker op het podium. Zijn thema luidt: ‘The Future of Work’, maar hij gebruikt HRM en recruitment vooral als basis om de razendsnelle digitale transformatie van onze maatschappij te duiden. “We zijn altijd op reis geweest om dingen te ontdekken, maar we moeten ons schip upgraden. Ook moeten we een duidelijk reisplan maken, anders komen we nergens.”

Hoewel Bolles een pleitbezorger is van digitalisering, hamert hij herhaaldelijk op de afleidende rol van smartphones, die hij ‘digital destraction devices’ noemt. “We zullen hier straks om lachen. Laat het los, het draait allemaal om écht contact. We moeten de techniek voor ons laten werken, niet andersom.”

Machines met een ziel

Prikkelend was de presentatie van Rachael Rekart, vice-president Customer Success van de Nieuw-Zeelandse techbedrijf Soul Machines. Refererend aan de tv-serie ‘Black Mirror’, die ons een Orwelliaanse toekomst voorspiegelt, belichtte zij de toenemende rol van robots, machines en andere artificële intelligentie. Rekart gelooft in machines met een ziel, sterker nog: Soul Machines bouwt ze zelf ook echt. Op het podium ging ze in gesprek met een virtuele assistent (zie video) die niet alleen gericht kan reageren op wat je zegt, maar ook echt gezichtsuitdrukkingen (en emoties) toont die aangeven hoe ze de interactie ervaart.

“Digitale mensen van de toekomst: met paarse ogen maar echte emoties”

“Dit zijn de digitale mensen van de toekomst”, zegt Rekart. “Doel is niet om mensen te misleiden, maar om het contact beter tot stand te brengen.” Dat kan op allerlei fronten: ook soldaten met Post-Traumatisch Stress-syndroom (PTSS) hebben volgens Rekart soms echt aantoonbaar baat met een digitale gesprekspartner. “Je voelt je dan niet beoordeeld. Om misverstanden over echtheid te voorkomen hebben we onze virtuele gesprekspartners wel paarse ogen gegeven, zodat je direct ziet dat ze nep zijn.”

Twijfel versus ambitie

Terugblikkend op twee dagen lang naar de toekomst kijken, valt op dat de twijfel overheerst. Er zijn volop goede idee en hemelbestormende ambities, maar tegelijk zijn we afhankelijk van wat praktisch haalbaar is. Is de wereld er klaar voor? Staan richtlijnen bepaalde innovaties niet in de weg? Hapt de consument wel echt toe? Al die zaken gaan bepalen hoe snel we digitaal kunnen transformeren.

Artificial Intelligence is een thema dat vaak terugkeert in de Praagse programmering, want dat is natuurlijk het summum van innovatie. De 16-jarige Israëlische ondernemer Shalev Lifshitz denkt als een model-millennial, dus zonder begrenzingen: hij leerde zichzelf coderen en bouwde prompt AI-toepassingen. Natuurlijk was er bij hem aanvankelijk twijfel of hij wel echt iets substantieels zou kunnen maken, maar inmiddels staat deze tiener echt keihard te trendwatchen op het FPP-podium.

“Interactiviteit is wat mensen uniek maakt”, zegt Lifshitz. “Mensen zijn goed in waar AI slecht in is, en vice versa. Maar of je mens en machine echt moet willen koppelen, betwijfel ik. Je kunt hooguit hun doelen koppelen.”

Zelf je personal data verkopen

Kunstmatige intelligentie heeft ook invloed op onze privacy. Het beïnvloedt tal van terreinen, waaronder shopping, autorijden, medische analyse en het breed inzetbare gezichtsherkenning, meldt AI-onderzoeker Michal Pěchouček, CTO van Avast. “Doe dit niet!” klinkt het verrassend militant uit de mond van deze verder vrij pragmatische spreker. Hij schetst vervolgens een beeld van ‘off-grid community’s’ die zelf hun persoonlijke data willen gaan verhandelen.

Is er wel genoeg bescherming voor consumenten die zelf hun persoonsgegevens verkopen, vraagt iemand uit de zaal. “De GDPR is een eerste goede stap”, zegt Pěchouček. “Toch zouden er meer rechten vastgelegd moeten worden.” Hij verwijst naar de diepgaande kennis die Google en Facebook van ons hebben. Ook vormen deepfakes een steeds geavanceerdere bedreiging van persoonsgegevens.

Kweekvlees en DNA-editing

De aangestipte onderwerpen op Future Port Prague worden gedurende de dag steeds diverser. Dat geldt zowel voor het congrespodium als de beursvloer even verderop. Natuurlijk komt de zelfrijdende auto aan bod, maar ook genetisch gemanipuleerd voedsel. De Amerikaanse food-startup Just laat zelfs een Aziatische kok aanrukken die op het podium plantaardige kipnuggets klaarmaakte. Kweekvlees waar geen geslacht dier aan te pas is gekomen. Congresgangers mogen komen proeven op het podium, ook uw verslaggever. En inderdaad, de gekweekte kip is niet van echt vlees te onderscheiden.

“Wees niet bang voor Jurassic Park, want DNA gaat niet oneindig mee”

Ook het menselijk DNA krijgt met innovatie te maken, want volgens Samuel Steinberg van startup Crispr kunnen foutjes in onze genen eenvoudig worden ge-edit. “Zoek en vervang, net als in Word”, zo klinkt het akelig simpel. “Wees niet bang voor Jurassic Park-achtige praktijken, want DNA gaat niet oneindig mee. Dinosauriërs kunnen dus niet worden nagemaakt. De de-extinction van mammoets zou nog wel kunnen.”

Steinberg komt met deze voorbeelden om aan te geven dat geen technologie louter goed of slecht is. “Ziekte-mutaties corrigeren in een petri-schaaltje gebeurt al. De controversie schuilt met name in het editen van embryo’s. Zo claimden Chinese onderzoekers al in 2018 de geboorte van de eerste ‘Crispr-baby’. Wetenschappelijk onderzoek kan veel, maar je moet je afvragen of je wel alles ook echt in praktijk wilt brengen.”

Citymarketing in games

Ook de toekomst van toerisme komt ter sprake in Praag. Net als andere wereldsteden kampt de Tsjechische hoofdstad met overtoerisme, wat met name goed zichtbaar is op de befaamde Karelsbrug die dagelijks uitpuilt van de toeristen en handelaren. Jongere influencers en ondernemers komen met verfrissende ideeën in een door Czech Tourism georganiseerd debat op het beursterrein.

Vertel andere verhalen, zo luidt het meest gehoorde (en universeel toepasbare) advies. “Niet iedereen komt voor de oude gebouwen, dus zou het goed zijn als niet louter die iconen worden gepromoot in films en op televisie”, zegt vlogger Janek Rubeš die zichzelf Honest Guide noemt.

Niet alleen film- maar ook game-locaties kunnen een trekpleister zijn voor toeristen, constateert Jiří Rydl van gamebouwer Warhorse Studios. Daarbij is trouwens niet alles te koop: uitgangspunt van game-makers is en blijft het maken van een goede game, niet het stimuleren van toerisme naar een bepaalde locatie. Citymarketing in games vereist dus gescheidenheid.

“Innovatie-debat gaat vooral over hardware, terwijl het ook moet gaan over het ecosysteem”

Interessant is dat tijdens dit specifieke debat een breder probleem van innovatie wordt aangekaart: “De discussie gaat met name over hardware, zoals drones, Uber en zelfrijdende auto’s, terwijl het ook moet gaan over het ecosysteem. We moeten sneller meebewegen met ontwikkelingen en ook consumenten helpen om zich sneller aan te passen aan de veranderingen.”

Dat is precies wat Future Port Prague ook wil zijn: een inspirator en een supporter. Laten zien wat er kan, maar daar ook praktisch bij helpen. Anders gaat innovatie namelijk niet vliegen. Draagvlak is essentieel. Allemaal prima dus dat de beursvloer uitpuilt met startups (van 3D-printing en VR-studio’s, die we daags na het congres bezoeken, tot medische apparatuur), maar het gaat allemaal pas landen als grote bedrijven er net zo veel vertrouwen in gaan krijgen.

Wat dat betreft is het goed om enkele bekende automotive-partijen te zien en – misschien nog wel belangrijker – het lifestyle-merk L’Oréal. Ook daar gelooft men in innovatie – en investeert men in innovatie. Ook daar durft men gekke dingen te doen. Gelukkig maar.

Marketingfacts was als enig Nederlands vakmedium aanwezig op Future Port Prague, op uitnodiging van Czech Tourism.